“50 bin kişilik işgal kuvvetinin komutanı General Charles Harrington BUGÜN GELDİKLERİ GİBİ GİTTİKLERİ GÜNDÜR …”
Bu anlamlı ve Kurtuluş Savaşı’mızın özeti olan sözü, başlık yapan AKADEMİSYEN arkadaşımız, 1982’de Çanakkale Eğitim Enstitüsü’nde 2 ay dersine girdiğim, o aralarda üniversite sınavına girip sonuç bekleyen genç arkadaşımız; sınav sonuçlarından sonra İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi, Tarih Bölümü’nü kazandığını söyleyince, “benim de hemen kayıt yaptır, bu iki yıllık yerde okuma, lisans al, deyişimi -kendisi bu anısını yıllar sonra bana anlatırken, minnettarlığını ifade etti.
Çanakkale’ye geldiğinde Eğitim Fakültemize uğrayıp beni ararken, çalışma odamın kapısının AÇIK olduğu sırada kapıdan içeri bakan kişiye birini mi soracaksın deyince; içeri buyur ettim, hemen elimiz öpüldü, nezaketli-tevazu duruşuyla kendini tanıttı.. Kısa sohbetimizde bana anı olarak kendisini yönlendirmemin getirdiği noktayı anlattı, 2013 yılı… 1986 yılında Tarih bölümünden lisans, sonrada Fakülte ve Yüksekokullar Komutanlığından öğretmen Teğmen olarak mezun oldu.
2015’de de KKK bağlı Ataşe Başkanlığından ALBAY olarak emekli oldu. İnkılâp tarihi üzerine master ve doktora yaptı. 29 Mayıs Üniversitesi’nde öğretim üyesi olarak görev yapmaktadır…
İstanbul 29 Mayıs Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü
Dr. Öğr. Üyesi Zekeriya Türkmen’in gazete haberi niteliğindeki paylaşımı aşağıdadır :
“Birinci Dünya Savaşı’nın sonunda yenik ilan edilen Osmanlı İmparatorluğu’nun başkenti İstanbul, yaklaşık 5 yıl işgal altında kalmıştı. 6 Ekim 1923 günü Mirliva Şükrü Naili Paşa komutasındaki Türk askerinin bayram havasında şehre girmesiyle İstanbul’un kurtuluşunda 102 yılı kutlanıyor. İstanbul 29 Mayıs Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü Dr. Öğr. Üyesi Zekeriya Türkmen, “50 bin kişilik işgal kuvvetinin komutanı General Charles Harrington, Anadolu’da başarıları artan Mustafa Kemal ile görüşüp, barışa zorlamayı çok istedi ama başaramadı. İstanbul’un yaklaşık 5 yıllık karanlık dönemi Mustafa Kemal Paşa’nın ‘Geldikleri Gibi Giderler’ öngörüsüyle son buldu” dedi. Öte yandan tarihe geçen sözlerin söylendiği Kartal istimbotun İstanbul’un işgal döneminde çekilen fotoğrafı ilk kez ortaya çıktı. Türkmen, İngiliz General Charles Harrington’ın Atatürk ile Pera Palas’ta görüşmediğinin de altını çizdi.
3. Kolordu Komutanı Mirliva Şükrü Naili Paşa komutasındaki Türk askeri giriyor İstanbul’a !..
Mondros Ateşkes Antlaşması’nı imzalarken İstanbul’u işgal etmeyeceklerini söyleyen İtilaf Devletleri, 13 Kasım 1918 günü 61 gemiden oluşan filoyla şehri işgale başlamıştı. Resmi işgal 16 Mart 1920 tarihinde gerçekleşirken, Lozan Barış Antlaşması’ndaki diplomatik başarı 5 yıllık işgalin 2 Ekim 1923 günü son bulmasını sağlamıştı. 6 Ekim 1923 günü, 3. Kolordu Komutanı Mirliva Şükrü Naili Paşa komutasındaki Türk askerinin İstanbul’a girmesiyle son bulan 5 yıllık işgalin detaylarını, İstanbul 29 Mayıs Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü Dr. Öğr. Zekeriya Türkmen anlattı…
6 Ekim 1923 günü İstanbul bayramı yaşandı Mondros Ateşkes Antlaşması’nı imzalarken İstanbul’u işgal etmeyeceklerini söyleyen İtilaf Devletleri, 13 Kasım 1918 günü 61 gemiden oluşan filoyla şehri işgale başlamıştı. Resmi işgal 16 Mart 1920 tarihinde gerçekleşirken Lozan’daki diplomatik başarı, işgalin 2 Ekim 1923 günü General Harrington’un ayrılmasıyla son bulmasını sağlamıştı. 6 Ekim 1923 Cumartesi günü, 3. Kolordu Komutanı Mirliva Şükrü Naili Paşa komutasındaki Türk askeri İstanbul’a girerken, tüm okullar tatil edilmiş, öğrenciler caddelere dizilmişti. Sirkeci’de Türk ordusunu karşılayan heyette şehrin ileri gelenleri bulunmuştu. Gülhane Parkı’na girecek askerlerin tüfeklerine konulmak üzere Kızılay çiçek buketleri dağıtmıştı. İstanbul Belediyesi şeker dağıtırken, İstanbullular adına Vali Haydar Bey askerleri karşılamıştı. Zafer taklarına defne dalları ve mersin yaprakları dizildi.
Gayrimüslim ve yabancı vatandaşlar da kutlamalara katılmıştı. Camilerde mevlütler ve hatimler okunmuştu. Kutlamalarda izdiham olmaması için tramvay seferleri iptal edildi, bandolar marş çalarak ilerlemişti. Mirliva Şükrü Naili Paşa’nın Pendik vapuruyla Sirkeci’ye gelmesiyle İstanbul müftüsü dua okumuştu. Tıp fakültesi öğrencileri de Sirkeci’deki yerlerini almıştı. Kurbanlar kesilirken, Müdafayi Hukuk Cemiyeti Türk askerine kavurmalı pilav dağıtmıştı. İstanbul Türk bayraklarıyla kırmızı beyaz renge bürünmüştü. Mirliva Şükrü Naili Paşa, Babiali Caddesi’nde izdiham nedeniyle otomobiliyle güçlükle ilerlemişti.
5 yıllık işgalde yaşananlar
İstanbul 29 Mayıs Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü Dr. Öğr. Zekeriya Türkmen, 5 yıllık işgal boyunca 50 bin işgalci askerin İstanbul halkını baskıyla korkuttuğunu belirtti. Türkmen, “İşgalci askerlerin onur kırıcı davranışları, kanun tanımaz tavırları Müslüman halkı bezdirdi. İngiliz Generali Maksvel, Beykoz’da verdiği davette Beylerbeyi Sarayı’ndan Sultan Abdülaziz’in tahtını getirtmişti. İngilizler, fethin sembolü Ayasofya’nın Yunanlılara verileceğini söylüyordu. Türk tarihi eserleri üç, mezar taşları gemilerle Avrupa’ya kaçırıldı. Fatih’in şahi topları Londra’ya götürüldü. Türkleri sevmeyen İngiliz General Charles Harrington, işgal Orduları başkomutanıydı. Ama işgal ordusunda otorite kuramadı. İstanbul’da asayişsizlik, hastalık, yangınlar yaşandı. Anadolu’da başarıları artan Mustafa Kemal Paşa ile görüşmek istedi ama başaramadı.” dedi.
Tarihin unutamayacağı kahraman Topkapılı Cambaz Mehmet
Topkapılı Cambaz Mehmet isimli kuvayi milliyecinin İstanbul’un işgalinde yaptıklarına dikkat çeken Türkmen, ” Topkapılı Mehmet, Anadolu’ya silah ve insan kaçırarak direnişe yardım eden Karakol Cemiyeti’nin üyesiydi. Mustafa Kemal Paşa’yla haberleşirdi. Atatürk, Bandırma vapuruna binerken bile O’na güvenmişti. Demir takma adıyla Karakol ve Mim Mim (Müsellah Müdafaa-i Milliye) gurubunda çalışmıştı. İngiliz İstihbarat Yüzbaşısı Bennet’e suikast düzenledi. Hatta General Harrington’un çok sevdiği arabasını kaçırdı ve parçalayıp Anadolu’ya gönderdi. Kahramanlıklarından dolayı İstiklâl madalyası aldı, maaşını Kızılay’a bağışladı.” dedi.
İşgal boyunca yaklaşık 50 bin işgalci asker vardı
Türkmen, işgal boyunca yaklaşık 50 bin işgalci askerin İstanbul halkını baskıyla korkuttuğunu belirtti. Türkmen, “16 Mart 1920 tarihinde İstanbul’un tamamen işgal edildi. İngilizler önce Şehzadebaşı’ndaki askeri karakolu ardından Harbiye Nezaretini işgal ettiler. Şehzadebaşı Karakolu’nda uyuyan bando erlerinden 6’ı şehit edildi. İşgalci askerlerin onur kırıcı davranışları, kanun tanımaz tavırları Müslüman halkı bezdirdi. Düzenlenen maçlar, balolar ve diğer davetlere mandacı kesim rahatlıkla katılıyordu. Onurlu İstanbullular sessiz kalıyordu. General Harrington Kupası’nı Fenerbahçe’nin kazanması Türklerin gururunu ve özgüvenini artırmıştı. İngiliz Generali Maksvel, Beykoz’da verdiği davette Beylerbeyi Sarayı’ndan Sultan Abdülaziz’in tahtını getirtmişti. İngilizler, Türkler için fethin sembolü sayılan Ayasofya’nın Yunanlılara verileceğini söylüyordu. Türk tarihi eserleri, mezar taşları İngiliz veya Fransız gemilerine yüklenerek Avrupa’ya kaçırıldı. Fatih’in şahin topları Londra’ya götürüldü. İngiliz General Charles Harrington, İşgal Orduları başkomutanıydı ve Türkleri sevmeyen bir kişiydi. Ama işgal ordusunda tam otorite kuramadı. İstanbul’da asayişsizlik, hastalık, yangınlar yaşandı. Anadolu’da başarıları artan Mustafa Kemal Paşa ile görüşmek istedi ama başaramadı. Sultan Vahdeddin, General Harington’a kaçmak istediğini söyledi ve Malaya zırhlısı ile o dönemde İngiliz sömürgesi olan Malta’ya gönderildi.” dedi.
TÜRK SANCAĞINI SELAMLAYARAK KOŞAR ADIM MARŞ MARŞ
İngiliz General Charles Harrington’un Pera Palas Oteli’nde Kasım 1918 tarihinde Atatürk ile görüştüğü söylentisinin doğru olmadığını belirten Türkmen, “Harrington, Ekim 1920 tarihinde İstanbul’da müttefik işgal komutanı oldu. Atatürk ise 16 Mayıs 1919’da İstanbul’dan ayrıldıktan sonra uzun yıllar gelmemişti. Fenerbahçe’nin işgal günlerinde kazandığı General Harrington Kupası da tarihe geçmiştir. 29 Haziran 1923 günü Taksim Stadı’nda oynanan maçta İngilizlere karşı Zeki Rıza Sporel’in 2 gölüyle kazanılan maç büyük moral olmuştu” dedi.”
Çanakkale’den 06 .EKİM 1923 İSTANBUL’UN KURTULUŞUNUN 102.yılında SEVGİLERLE …
08.10.2025
Dr. Hayrettin Parlakyıldız
E.Öğretim Üyesi, Akademisyen,
Araştırmacı-Köşeyazarı
E-Posta: [email protected]
