MAYDOS KİLİSETEPE HÖYÜĞÜ

Adını M.Ö.8.yüzyılda antik Maditos isminden alan höyük, Çanakkale Eceabat’ta bulunmaktadır ve yaklaşık 5 bin yıllık bir tarihi bulunmaktadır.

Adını M.Ö.8.yüzyılda antik Maditos isminden alan höyük, Çanakkale Eceabat’ta bulunmaktadır ve yaklaşık 5 bin yıllık bir tarihi bulunmaktadır. Yakın dönemde üzerinde bulunan Aya Dimitri kilisesi sebebiyle, güncel ismi “Maydos Kilisetepe Höyüğü” olarak anılmaktadır. 1980’li yıllarda Prof. Dr. Mehmet Özdoğan ve ekibi tarafından keşfedilen höyük, 2010 yılından itibaren Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Arkeoloji Bölümünden kıymetli hocamız Prof. Dr. Göksel Sazcı başkanlığında kazı araştırmalarına sahne olmaktadır ve bu bilgileri sayın hocamın bizlere aktardıkları ışığında yayınlıyorum.
33 rakımlı ve 180x200 metre ölçülerindeki höyük, Gelibolu yarımadasının en büyük ölçülerine sahiptir. Troia’da az bilinen İlk Tunç Çağı ve Orta Tunç Çağı geçişleri, M.Ö.2.bin yıldaki Homeros siyasal yapısı, Karanlık Çağlar (M.Ö.1200-800) ve höyüğü koruma altına almak gibi sebeplerle araştırmalar başlamıştır. 8 tabakası tespit edilen höyükte ilk çalışmalar batı kısmında denize doğru eğimli kayalık üzerinde başlamıştır ve Troia ile çağdaş bulgulara sahiptir. Troia boğazın güneyini tutarken, Maydos ise boğazın kuzeyine hükmeden bir limana sahipti ve höyüğün aşağı şehri olmalıydı. Günümüzde Eceabat ilçe nüfusunun altında olsa gerek. Stratejik açıdan önemli bir yere sahip olduğu aşikardır.
Tabakalara kısaca değinelim. En eski tabakası olarak saptanan 8.tabakada savunma duvarı bulunuyor ve depas diye adlandırılan içki kabı tespit edilmiştir. Savunma duvarı testere dişli ve Troia’nın 6.tabakasından itibaren bölgede görülüyor. M.Ö.3.bin sonu ve 2.bin başı bölgeye bu uygulamanın geldiği biliniyor. Bu 8.tabaka Troia’nın IV ile V. tabakalarına çağdaştır ve İlk Tunç Çağı III.döneme tarihlenir. Bu savunma duvarının içi düz, dışı testere dişlidir.
7.tabaka ise yaklaşık M.Ö.2080’lerden itibaren ve Orta Tunç Çağı diye tanımladığımız dönemdir ve 4 farklı evrede üst üste yapılaşma görülür. İçlerinde ocaklar, kubbeli fırınlar, silolar görülen taş temel üzerine kerpiç üst yapıdır. 3 adet tek kulplu ve benzerinin Kanlıgeçit’te (Kırklareli) bulunduğu maşrapa çıkmıştır ve benzerleri Troia’da bulunmamaktadır. Bu yerleşmenin Troia’nın kolonisi olup olmadığı soruları gündemdedir. 6.tabaka Geç Orta Tunç Çağı olup Troia’nın 6. tabakası ile çağdaştır. Bu tabakada da taş temel üstü kerpiç üst yapılar vardır ve duvarları kalın, bastion çıkıntıları bulunmaktadır. Bu tabakada kaba diye tabir edilen “barbar malı” seramikler görülür.
5. tabakası efsanevi Homeros’un kaleme aldığı Troia savaşının olduğu tabakadır. Troia’da da olan megaronumsu yapılar görülür ve ocak yerleri, silolar, kilden sekiler (boyalı-bezemeli) bulunur. Rölyefli kerpiç süslemeler bulunur ve Anadolu’da bu tür uygulamalar görülmezken Romanya’da ve Teselya’da örnekleri görülür. Maydos’ta olup Troia’da görülmeyen kap formları izlenir ve bu durum Maydos’un Balkan etkileşimine örnektir. Asa başarıda görülen bu tabaka yangınla son bulmuştur ve akıllara Troia savaş döneminin yangınla son buluşunun nedenlerini doğurmaktadır.
4. tabakada görülen Erken Demir Çağı buluntularında taşların dik konulması olarak tanımlanan ortostatlar görülür ve 7. tabakadan itibaren bulunmaktadır. Megaronumsu yapılar devam etmektedir. Geometrik ve Arkaik Dönemi içeren 3. tabakada, teraslamanın etkisiyle oval yapılar görülür. Bu dönemde barbarların egemenliğinde yaşamak istemeyen Yunanların göç ettiği görülür. 8-7.yüzyılda yazılı kaynaklardan Maydos’un Trak yerleşimi olduğu ve Lesbos (Midilli)’tan göç aldığı bilinir. Lesbos’tan gelen Aiollere özgü oval yapılar bulunur. 2. tabakada yani Klasik ve Hellenistik dönemde mimari buluntular sınırlıdır ve birkaç duvar uzantısından ibarettir. Figürlü seramikler görülür. 1.tabaka ise M.S. 12-13.yüzyıldan, Bizans ve yakın dönemi içerir ve Bizans’tan karakol ya da kale yapısı görülür, harçlı ve kalın duvarlıdır.
Yakın bir döneme kadar üzerinde kilise bulunan höyükte, Aya Dimitri’ye ait mezarlık gözlemlenmiş ve yüzeyden 5-10 cm. aşağıda gömüler çıkmıştır. Maydos ismi bölge halkıyla özdeşleşmiş ve yakın tarihlere kadar, insanların nüfus cüzdanlarında doğum yeri olarak “Maydos” yazdığı görülmüştür.