Halk Giyim ve Kuşam ve Folklorik Açısından Öğelerle Süslenmiş Kemerler;
Halk Giyim ve Kuşam ve Folklorik Açısından Öğelerle Süslenmiş Kemerler;
Zengin ve önemli bir alanı kapsayan halk biliminin bir dalı olan - geleneksel kültüre dayalı, tarihin belli bir döneminde – özellikle yakın döneminde kullanılmış kıyafetlerin giyilmeleri bütün dünyada görülen yaygın bir uygulamadır. Söz konusu kıyafetlere takılan kemerleri kullanan kişilere karşı belli bir şahsiyet kazandırmıştır. Söylentilere göre; bu tür kıyafet giyenler, halk arasında daha çok itibar görmüşlerdir. Çünkü onlara göre, her taktıkları kemer için hem karşı tarafa bir mesaj gönderilmekte hem de her taktıkları kemer kendilerine aslında ne kadar güçlü olduklarını göstermektedirler. Bu durum zaman içinde, ülkeler, şehirler ve kişilerin arasında çok önemli bir etken haline gelmiştir.
Bu kıyafetler başta olmak üzere taktıkları aksesuarlarla hep göz önünde olmuşlardır. Esnaf, Asker, Memur, Din Adamları, İlmiye sınıfının kıyafetlerinde Saray mensuplarının kıyafetlerinden yararlanılmıştır. Ancak en küçük değişiklik eleştiriye yol açmıştır. Bu nedenle her il hatta ilçe olarak ayrı bir kıyafet belirlenmiştir. Bu da illere, ülkelere göre birbirinden farklı birçok ayrıcalıklar göstermiştir.
Zamanla giyime takılan aksesuarlara karşı ilgi gittikçe azalır. Nadiren özel günlerde giyilen ve takılan aksesuarlar, günümüzde kişisel koleksiyonlarda ve müzelerde korunmakta, halk oyunları kıyafetleri olarak değerlendirilmektedir.
Saç Bağı
Anadolu medeniyetlerinden günümüze kadar gelip müzelerimizde korunan birçok kadın-erkek heykelciğinde, minyatür, cam, seramik işlerde ve dokuma yaygılarında kadın saç ve baş bağlama özellikleri çok net bir şekilde görülmektedir. Kars Türkmen boylarında görülen boncuklu saç bağları kadın, dul ve genç kızlardan farklıdır. Saçbağı, adı gibi kadının kendi saçından bir süs değildir. Kadının saçının teli bile kıskanıldığı için, saç bağlarında saç yerine floş kaytan, yün, ibrişim, at kuyruğu gibi malzemelerden yapılan ve ince örgülerden oluşan sahte saçlar kullanılır, cam, boncuk, deniz kabukları, altın ya da gümüş sim ipler, mercan ve incilerle süslenip bezenir. Düğünde ve günlük hayatta kadın baş bağlamasının önemli bir yeri vardır. Saçı arkadan tek ve uzun bir örgü yapılmışsa o kız bekardır. Evlenen kız çift örgü yapar.
Saçbağı Anadolu’daki kültürel çeşitliliğin en güzel örneklerindendir. Saç ve baş bağlama çeşitlilikleri, kadının bir anlamda yaşamdan beklediği doğal ve moral özgürlüğü bir göstergesidir ve ona estetik bir üstünlük katar.
Türkmen, Avşar, Yörük gibi göçebe boylarının her birinde çeşitlilik gösterir; ancak hepsinde ortak olan nokta, saç bağının her zaman asıl baş bağlama bittikten sonra en son üste ve arkaya bağlanıyor olmasıdır. Bu süslü takı metal, boncuk veya uzun bir dokuma kuşak olabilen çok sık ve göz alıcı son dokunuştur.”
Kilis- Musabeyli bucağı köylerindeki saç beliklerini şöyle anlatıyor: “Saçı uzun örüme uygun olmayan kadınlar ve kızlar, saçlarına takılar eklerler. Bu ekler iki beliktir. Sırt kısmından itibaren bir çok dallara ayrılıp belin altına kadar sarkıtılır. Bu beliklerin uçları püsküllüdür. Ayrıca beliklerin bazı kısımları boncuk ve pullarla süslüdür. Bölgede nazara karşı olduğuna inanılan Tazı Boncuğu en çok kullanılan boncuktur. Ancak bu boncuğa yöre halkı Deve Boncuğu demektedir. Bu beliklerin esas saça bağlanması için bir de ikili veya üçlü tiplerini gördüğümüz Saç Bağları da vardır. Saç bağları genellikle gümüşten yada altın suyuna batırılmış madendendir. Saç belikleri kızlarda daha önce evlenmiş gelinlerin gelin telleri ile sarılmıştır. Genellikle at kılıdır.” (Devamı gelecek yazımızda)
