MİKEN UYGARLIĞI

Antik Yunanın uygarlığı için, 1876-1885 yılları arasında kazıları yapan Heinrich Schliemann, Akhalar’ın (Troia  ile savaşanlar) bulunduğu kente Miken ismini vermiştir.

Antik Yunanın uygarlığı için, 1876-1885 yılları arasında kazıları yapan Heinrich Schliemann, Akhalar’ın (Troia ile savaşanlar) bulunduğu kente Miken ismini vermiştir. Mikenler’in üç büyük yerleşmesi bulunur ve bütün Yunanistan’ı kapsamaz ve Homeros’un İlyada Destanı’nda Troia’yı almak için gelen Akhalar’ın birleşmesi dönemine, “kahramanlar çağı” denilmektedir.
Konunun birçok uzmanı olduğu halde, İzmir’den Doç. Dr. Barış Gür hocamızın, “Miken Uygarlığı ve Ahhiyawa” isimli kitabını ileri okuma olarak öneriyorum. Minos Uygarlığı’nın M.Ö.1450’lerde çöküşüyle Kıta Yunanistan’da aktör olarak Mikenler ortaya çıkmaktadır ve bu üstünlük M.Ö.1650-1400 arasında bulunan mezarlardaki zengin buluntular ile örtüşmektedir. Daha önce Girit adasından bahsettiğimiz Minoslar’ın çöküşüyle, deniz ticareti Kıta Yunanistan’daki Mikenler’in eline geçmiştir. Yine bahsettiğimiz wanax beyleri/kralları Miken’de önemli bir yere sahiptir ve toplum sınıflara ayrılmıştır. İşçiler ve köleler bir yandayken, diğer yanda yöneticiler ve üst düzey mensuplar bulunmaktaydı. Bu dönemin panteonunu gösteren tanrı ve tanrıça isimleri (örneğin Athena’nın a-ta-na yazılması gibi) ile ritüeller tabletlerde geçmektedir.
M.Ö.14.yüzyılda Mikenler, Kıta Yunanistan olduğu kadar Ege adalarına bellidir ve Batı Anadolu’dan Kıbrıs ile Doğu Akdeniz topraklarına kadar ticaret ilişkileri bulunur. Troia’da da Miken seramikleri bulunmuştur. M.Ö.13.yüzyılda güçlerinin en üst seviyesine ulaşmışlardır ve sitadel diye adlandırılan yüksek iç kalelerin büyüdüğü görülmektedir. Megaron isimli, dar uzun yapılar Miken saraylarının temelini oluşturuyordu. Biz Mikenler’i hep Troia’ya saldıran ve Kıta Yunanistan’dan gelen kent devletleri olarak tanıyacağız ama onlar Minos Uygarlığı’nı bile bitiren savaşçı birer devletler olarak karşımıza hep çıkacaktır.
Mykenai (Miken) kenti, eni 3-8 metre, yüksekliği 17 metreyi bulan taştan geniş bir surla çevrelenmişti ve girişler anıtsal kapılardan yapılmaktaydı. Miken kenti 30.000 m2’lik bir alanı kaplamaktaydı ve kuyular ile su kaynaklarına ulaşmak için potern denilen gizli geçitler bulunuyordu. İç kalenin yapılarının çoğu iki ya da üç katlıydı ve megaronlar çoğunluktaydı. 2 kuyu mezar vardır, biri sandık tipindedir ve 19 iskelet çıkmış olup, birinde efsanevi Troia savaşı kahramanı kral Agamemnon’a ait olduğu iddia edilen altın mask çıksa da, Agamemnon’a ait olmadığı anlaşılmıştır. Kentin kült merkezinde çözümlenemeyen bir kadın başı bulunmuştur.
Troia kralı Priamos ile Miken kralı Agemomnon’un sürekli yazışıp savaştan kaçındıklarını düşündüğümüzde, samimiyetin şölenlerle sağlandığı düşünülebilir ama Ege’nin Son Tunç Çağı krallarından Agamemnon aç gözlü kesildi ve malum efsanevi Troia Savaşı oldu ama M.Ö.1100’lerde Yunan yani Mikenler’de karanlık çağa girmek zorunda kaldı.
Tiryns Kenti Mora Yarımadası’nda bulunan deniz kıyısındaki bir yerleşimdir. Miken’e göre daha düzenli bir yerleşimdir ve surları 7-10 metre genişlikle oluşturulan diğerlerine göre çok daha geniştir. Sarayı lükstür, tünel ve surları dikkat çekmektedir. Antik yazar Homeros şehir için “güçlü duvarlı Tiryns” lakabını vermiştir. Büyük taşlardan, plansız yapılan surlara, Kyklopik duvar denilir, çünkü bu büyük duvarları Yunan mitolojisindeki efsanevi devler Kyklopların yapabileceğine inanılır.
Pylos ise 1939’da keşfedilen bir liman kentidir. Diğer saraylara göre düz bir alanda kurulmuş ve kalıntıları oldukça azdır. Yöneticilerin ikamet ettiği megaron yapılar gözlemlenmektedir ve çok fazla duvar boyası olan fresk bulunmuştur. Gösterişli bir yerleşimdir ve daha önce bahsettiğimiz Linear B tipi tabletler bulunmuştur.
Miken uygarlığında çok sayıda altın eser gün yüzüne çıkartılmıştır ve uygarlıkları üst seviyede denecek kadar yüksektir fakat Minos Uygarlığı’ndan büyük ölçüde yararlandıklarını göz ardı etmemek gerekir. Miken uygarlığı son bulduktan sonra bile Anadolu’da birçok yerde buluntuları ortaya çıkartılmıştır.