Bolşevik devrimi sonrasında çıkan iç savaş sürecinde gerçekleşen Beyaz Rusların uluslararası göçü 20. yüzyılın en önemli olaylarından biri olmuştu. Bu göçler sonucunda Türkiye’ye gelen Beyaz Rusların General Kutepov yönetimindeki 1. Kolordusundaki askerler ve aileleri Gelibolu’ya yerleşmişti. Beyaz Rusların Gelibolu yaşamı, yakın bir tarih olmasına rağmen Türkiye’de iyi bilinmiyor. Gelibolu İlçesinde Ruslar’a ait izlerin ve kültürel peyzajın kaybolması nedeniyle, günümüzde Gelibolu’da bile geçmişin bu misafirlerini hatırlayanlar yoktu. Oysa yaklaşık 30 bin Beyaz Rus'un, Gelibolu’da toplumsal ve kültürel yaşamı derinden etkileyen ve 3 yıl süren bir hayatı olmuştu. Rusların zorunlu ’Gelibolu gurbeti’ kısa sürmesine rağmen, o dönemde Gelibolu’da yaşananların anlamı büyüktü. Bu anlam, Türkiye ve Rusya toplumlarının dostluğu bakımından günümüze ulaşan etkilere sahip. Gelibolu’da yaşadıklarını hiçbir zaman unutmayan bu insanlar, Gelibolu gurbetinden sonra kendilerini daima 'Gelibolulu' olarak adlandırmış ve Gelibolu’daki kardeşlerini her zaman teşekkürle anmışlardı. Beyaz Ruslar Gelibolu'daki misafirlikleri boyunca Türklerle iyi ilişkiler kurmuş ve hiçbir ihtilaf yaşamamıştı. Türkler ve Ruslar için zor günleri temsil eden o günlerde zorluklar ve sorunlar, insani dayanışma örnekleriyle aşılmıştı.

Türkiye’de, hatta Çanakkale’de çok bilinmeyen bu tarihi gün yüzüne çıkarmak için 2005 yılında ÇOMÜ profesörlerinden Vedat Çalışkan ile Aydın İbrahimov bu tarih üzerine çalışmalar başlattı. İlk olarak köylerde yaşayan ve 80 yaşının üzerinde olan kişilerle görüşmeler yaplarak Beyaz Rusların varlığı tespit edildi. Prof. Dr. Çalışkan ve Prof. Dr. İbrahimov, çeşitli akademik yayınlar ve medya yoluyla Ruslar’ın Gelibolu yaşamını ayrıntılarıyla Türkiye’ye duyurmayı başardı. Araştırmacıların en büyük keşfi ise buğday ekilen tarlaların altında kaybolmuş olan, Büyük Rus Mezarlığı ve 1921 yılında inşa edilen anıtın yerini tespit etmek oldu. Yeniden inşa edilen anıt 17 Mayıs 2008 tarihinde resmi törenle açıldı.

Türk Rus Gelibolu kardeşliğinin 100 yılı aşan tarihi, komşu ulusları barış içinde bir araya getirme misyonunu halen sürdürüyor. Bir zamanlar Gelibolu’da yaşananlar, günümüzde Türkiye ve Rusya’ya ortak tarihsel ve kültürel bağlarını hatırlatarak, kültürel diyaloğu ve iş birliğini geliştirmek için çok güçlü bir temel sağlıyor. Bu temelleri daha da sağlamlaştıran ilişkilerin geliştirildiği son yıllarda, bağın yeniden güçlendirilmesi için çalışmalar yürütülüyor. Bu kapsamda Türk Rus kardeşliğinin 104. yıl dönümü dolayısıyla, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi (ÇOMÜ) Türkiye Rusya İşbirliği Araştırma ve Uygulama Merkezi (Turusia) tarafından Eylül ayında 2 etkinlik düzenlenecek.

ÇOMÜ Öğretim Üyesi Prof. Dr. Vedat Çalışkan ile Bakü Devlet Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Aydın İbrahimov tarafından hazırlanan ''Gelibolu 1921, Türk Rus Kardeşliği 104 Yaşında'' adlı fotoğraf sergisinin açılışı, Çanakkale Belediyesi Sergi Salonu'nda 16 Eylül 2025 tarihinde saat 16.00'da gerçekleştirilecek. Sergi 16-23 Eylül 2025 tarihleri arasında ziyaretçilere açık olacak. Aynı gün, Çanakkale Belediyesi Konser Salonu'nda saat 20.00'de ''Rusya'dan Çanakkale'ye, Çanakkale'den Dünyaya Sevgilerle'' adlı uluslararası konser düzenlenecek. Konserde Rusya'dan gelen Şarkı Söyleyen Otobüs anlamına gelen Singing Bus grubu ile Çanakkale Barış Korosu sahne alacak. Bir dönem beraber paylaşılan anıları yeniden canlandıracak olan bu etkinlik, tarihe bir kez daha ışık tutarken, ortak sanat ve ortak şarkılar yine barışın dilini haykıracak.

Afiş

Ölü sayısı 840’ı aştı (Video)
Ölü sayısı 840’ı aştı (Video)
İçeriği Görüntüle

Muhabir: Cuma Deren