Atina’da 2000 yılında zeybek danslarının olup olmadığı konusunda yapılan araştırmalarda, konuyla ilgilenen yetkin kişiler, zeybek dansının Türk dansı olarak bilindiğini, zeybek danslarına benzer
Atina’da 2000 yılında zeybek danslarının olup olmadığı konusunda yapılan araştırmalarda, konuyla ilgilenen yetkin kişiler, zeybek dansının Türk dansı olarak bilindiğini, zeybek danslarına benzer, Zeybekikos ve Abdalikos’un Yunanistan adalarında sevilen danslardan olduğunu belirtilmektedir. Bodrum’da yapılan bir çalışma da kaynak kişiler, ünlü zeybeklerin zaman zaman adalara geçtiklerini, zeybeklerin kulaklarının üstüne çiçek taktıkları ifade etmektedirler. Aydın, Muğla, Milas ve Bodrum köylü erkekleri tarafından başa çiçek takma geleneği hala yaşatılmaktadır. Zeybeklerin başı olan Efe, dans edenleri izlemekte, müzisyenlerde bir davul ve bir zurna görülmektedir. Giyimlerinden adalı oldukları sanılmaktadır.(TEOPİLOS (Tanrı Dostu), Yunanistan Merkez Bankası Yayınları, 1967.)
Yapılan açıklamalar, yazılı belgeler, resimler ve fotoğraflardan çıkarılan sonuçlara göre kurum içi zeybek danslarında;
1- Mutlaka zeybek giysileri ile icra edildiği, zeybek giysilerinin zaman, mekân ve kurumun hiyerarşik yapısına, emrinde olunan Efelere göre değişiklik gösterdiği, Efelik, kızan alma, evlenme, düğün, muhabbet gibi zeybeklik geleneğinin gereği olan törenlerde ve bu törenlerin yapıldığı mekânlar da icra edildiği, Efelerin tek başına, kızanların ise birlikte, solo veya toplu dans niteliğinde icrada bulunduğu, Dansların süresi icracılara bağlı olarak coşku ve tatminle sınırlı olmaktadır.
2- Efeler, kendilerine ait, danslarını, zeybek danslarının genel tavrı içinde, kendi stilleriyle icra edip, oyunlarında parmaklarını şıklatır. Oyun aracı olarak bıçak, yatağan, tüfek, tabanca, vb. araçlar kullanılır. Dansa başlamadan önce, oyuna konsantrasyonu sağlayan serbest gezinleme yapılmakta, Bu sırada ezgi ve ritmde tam olarak algılanmaktadır. Oyun esnasında coşkuyu arttıran zeybek naraları atılır. Bu naraların müzikal bir seyri vardır. Oyun sırasında fiziksel üstünlüğü belirten, hareketler serisini yapma yeteneği sergilenmekte, Gelenek içerisinde kalınarak, hareket serisinin icrasında taklitten kaçınılmaktadır. oyunun icrasında doğaçlama geleneği var olup, solo oyunlarda doğaçlama yapılmaktadır. Oyun eşlikli veya eşliksiz (yalnızca ritm yada şan) icra edilebilmektedir.
3- Oyunlara, zeybeklerin kendi yanlarında taşıdıkları ve icra ettikleri, taşıması kolay çalgılardan olan cura, bağlama gibi çalgıların yanı sıra, yöre ustaları tarafından icra edilen davul, zurna gibi çalgılarda eşlik eder. Zeybekler davetli oldukları törenlere başlarında Efeleri ile birlikte gelir ve topluca terk ederler. Bu gibi törenlerde birden çok grup var ise, dans etme sırasını ve disiplinini belirleyen kişiler vardır. Bunlara gelenekte “Yasakçı” denir. Bu kişiler törendeki dans organizasyonunu sağlar. Oyunların icrası sırasında töre gereği, bir diğer kişi veya kişiler dansa katılamaz. Düğün törenlerinde (oyunun icrası esnasında) dans edeni yüceltmek için müzik icra edenlere, diğer kişiler tarafından para verilir. Buna “Para Basma” veya “Çevirme” denir. Oyuna kalkan zeybeklerin silahları, oyun esnasında Efe’nin gözetiminde bulunur. Oyunları icra eden kızan veya kızanlar icra alanına gelince, dans öncesi ve sonrası, önce kendi liderini sonra da halkı selamlar. Efeler ise öncelikle diğer Efeler olmak üzere halkı da selamlar.
