Halk oyunlarında kullanılan ahşap araçlara devam ediyoruz…

 
Halk oyunlarında kullanılan ahşap araçlara devam ediyoruz…
Su kabağının yetiştirildiği yörelerde güneşte kurutularak içinin temizlenerek günlük yaşam içerisinde su kabı olarak kullanılmaktadır. Bir nevi testi görevi görmektedir. Adıyaman yöresinin oyunlarında sıkça görülen araç, yörenin simgesi haline gelmiştir.
 
(Değnek, Çubuk): ülkemizde oynanan oyunlarda sopa, değnek, çubuk, asa, baston, vb. ağaçtan elde edilen bu araçlarla insanlarımız oyunlar oynamışlardır. Bu türde oynanan oyunlarda maharetli, çevik ve cesur kişiler ön plandadır. Sopa ile oynanan oyunlar genelde iki kişi tarafından oynanmaktadır. Kavga veya savaşı temsil etmektedir. Sonuçta da iki dövüşçü barışırlar. Bu tür oyunları erkek oyuncular tarafından oynandığı görülmektedir.
 
Bu araçlar hem kendi görevlerini üstlenirken hem de diğer bazı araçların (kılıç-silah-mızrak-bıçak gibi) yerine sembolize edilmelerinde kullanılmışlardır. Bu türden araçların halk oyunlarında kullanımı oldukça fazladır. Hemen hemen her yörede sopa ile oynana en az bir oyun vardır. Bu araç oyun sırasında genellikle solist tarafından kullanılır, bazı oyunlarda ise tüm oyunca tarafından kullanılmaktadır.
      
Ağaçtan yapılmış uzunluğu 20-25 cm olan, bir tarafında tepelik ve üzerinde bir kancası bulunan, sap kısmının üzerine yün yarılıp el ile iplik haline getirilmesinde kullanılan (Teşi-İğ) bir araçtır. kadınların kullandıkları bu araç Anadolu’da yaygın olarak günümüzde de kullanılmaktadır.
 
Çeşitli araç ve gereçlerin yardımı ile sembolik olarak benzetilmeye çalışılan ve genellikle bazı hayvanların temsili görüntülerinin oluşturulmasında (At-Deve) kullanılmaktadır. Halk oyunlarının yanı sıra seyirlik oyunlarda çok sık kullanılan bir yöntem olmuştur. Bazı hayvanların, oyunların sergilenmesi sırasında ortaya çıkardıkları güçlüklerden dolayı halkın kendi arasında geliştirdiği bu metot, günümüz dekor anlayışının gelişmesine öncülük etmiş bir düşüncedir.
 
HALK OYUNLARINDA KULLANILAN DOKUMA ARAÇLAR
Havlu, Keçe, Mendil, Peşkir gibi bu araçlar bazen bir araç olarak bazen de oyuncunun üzerinde bir aksesuar görevi ile kullanılmaktadır.  Anadolu’da yaygın olarak görülen dokuma tezgahları günlük yaşamının içinde önemli bir yer tutmuştur. Dolayısıyla bu ürünler yöre insanın danslarında (oyunlarında) da kullanılmıştır. Bu çalışmada tespit edilen okuma, kumaş gibi araçların listesi aşağıda verilmiştir.
 
Mendil, gözyaşı, yüz, burun, el silmeye mahsus olarak cepte taşınır. Pamuk, keten yahut ipekten dört köşeli dokunmuş, kumaş parçasıdır.
 
Kadın ve erkek mendilleri olarak ikiye ayrılır, kadın mendilleri hem küçük hem de yüzü ve kenarları nakış ve oyalar, danteller ile süslü ola gelmiştir. Eski kadın tuvaletinde ipek ve altın tel ile nakışlı, oyalı bir mendil, üstlüğün göğsüne veya bir omuz başına elmaslı bir iğne ile iliştirilerek ayrıca bir süs gibi de kullanılmıştır.
 
Güzel, kıymetli mendiller yadigar olarak saklanan hediyelik eşya arasına girmiştir.  “Halk oyunlarımızın sergilenmesinde son derece aktif olan ve sıklıkla kullanılan mendil, gerek araç olarak gerekse aksesuar olarak önemli bir yere sahiptir. Mendil yalnız Halk Oyunlarında değil, günlük yaşamın çeşitli alanlarında bazı görevler üstlenmiştir. Bunlardan bazılarını sıralamak gerekirse;
1) Hediye mendilleri (Düğün, Bayram gibi özel günlerde verilir.)
2) Tören mendilleri (Törenin başlangıcı ve bitişini bildirir)
3) Söz kesme mendilleri (Nişan öncesi söz mendili)
4) Davetiye-okuntu mendili
5) Bildirişim aracı olarak mendil
6) Giysiyi tamamlayıcı parça olarak mendil (Aksesuar)
7) Ayrılık sembolü olarak mendil (yas mendilleri)
 
Haberleşme aracı olan mendiller çeşitli kumaş ve dokuma türleri kullanılmıştır. Yine çeşitli işleme ve nakışlarla bezenmişlerdir. Anadolu kadını sahip olduğu yeteneği ile birleştirerek son derece ince bir sanat meydana getirmektedir. Çeşitli ebat ve biçimlerde işlenmiş bu mendillerde neşesini, sevincini, üzüntüsünü, heyecanını ve benzeri duygularını düşüncelerini ifade etmiştir.” (Devamı gelecek yazımızda)