Halk oyunları Kadın giyiminde kıyafeti tamamlayan ve bütünleyen ayakkabı, çanta, kemer, eldiven, çorap, mücevher vb. eşya verilen ad “Aksesuar”dır.
Halk oyunları Kadın giyiminde kıyafeti tamamlayan ve bütünleyen ayakkabı, çanta, kemer, eldiven, çorap, mücevher vb. eşya verilen ad “Aksesuar”dır. Esas olan şeye eşlik eden, onunla birlikte bulunan teferruat, tali şeye de aksesuar adı verilmektedir.
Bu tanımlar, dışında, geleneksel takılar incelendiğinde: “İnsanların giysilerinin üzerinde kullanıldığı, çoğu zaman işlevselliği olan, ama kullanılmasında zorunluluk olmayan, temel giysi parçalarının dışında kalan, takılar kadar olmasa da özenle yapılıp süs unsuru taşıyan parçalardır.” şeklinde bir tanım kullanmak daha doğru olacaktır.
Halk Oyunlarının sergilenmesinde kullanılan aksesuarlar, özellikle kostüm unsurunu büyük ölçüde tamamlayıcı ve destekleyici bir niteliğe sahiptir. Aksesuarlar kullanıldıkları yöre ya da bölgelere göre işlevleri aynı olmakla birlikte aksesuarın oyuncu üzerindeki ve oyun esnasındaki sergilenişi farklılıklar göstermiştir. Mesela aynı amaçla kullanılan heybe motifleri, dokuması ve sergilenişi itibariyle iki ayrı yörede farklı örneklerle ortaya çıkmaktadır.
Türk Halk Oyunlarında kullanılan aksesuarların en alımlısı ve en gösterişlileri kadınlar için olanlarıdır. Kadının doğasında varolan süsleme ve bezeme güdüsü, Anadolu kadınında eline, yüzüne, başına, beline ve bedenine uyguladığı aksesuarlarla ortaya çıkmıştır. Bilhassa kadınların kullandıkları takılarda çeşitlilikler görülmektedir. Takıların hammaddesi olarak sayabileceğimiz altın, gümüş, pirinç gibi madenler ve çeşitli kıymetli taşlar (zümrüt, akik, inci vs.) kullanılarak üretilen takıları bazen de kendi elleriyle yapmıştır.
Anadolu insanı üzerine taktığı ve giydiği her parçanın ve üzerindeki işleme ve motiflerin bin anlam taşıdığına inanır. Bu inanç takılarda daha fazladır. Özellikle nazar gibi kötü olay ve doğa üzeri güçlere karşı kendini korumak için takılardan yardım beklemiş ve zaman zaman da görmüştür. Şahmaran’lı küpeler takarak yılan sokmasından korunmuş, hamayilerde ya da pazubantlarda taşıdıkları dualardan moral ve destek almıştır. Bunun yanı sıra ayağına taktığı hal halın sesini tanıyan yavuklusuna çeşme başına gittiğinin mesajını vermiş, en önemlisi de ekonomik güvencesini üstüne taşımıştır.
Halk kültürünün bir parçası olan aksesuarlar içinde en göz alıcı örnekler özellikle gümüşten yapılan kadın-erkek takıları olmuştur. Anadolu’da son derece yaygın olarak kullanılan bu türden madenler, diğer alanlarda olduğu gibi Anadolu insanının yaşamında önemli bir yer tutmuş ve seçkin örnekler verilmiştir. Bunun yansıması olarak halk oyunlarında kullanılan kostüme görsel bir estetik kazandırmıştır.
Saatinin düşüp kaybolmaması için taktığı zincire eklenen sallama ve köstekler, koluna taktığı hançer, bıçak, kama, yatağan ve piştovlar (kubuzluk) beline astığı kılıç ve taşıdığı tüfekler, boyunda taşıdığı muska ve kuran kapları ihtiyarlayınca kullandığı gümüş, saplı bastonlar Anadolu insanının yaşamında daima önemli birer yer tutmuşlardır.” (Devamı gelecek yazımızda)
