Halk oyunlarinda kullanilan metal araçlar…
Halk oyunlarinda kullanilan metal araçlar…
Anadolu’da eskiden beri yaygın olan el sanatlarımız içinde önemli bir yer tutan maden işlemeciliğinin bir sonucu olarak günlük yaşamın her safhasında metal aletler yer almışlardır.
Halk oyunlarımız içerisinde metal olarak kullanılan araçlar içinde kılıç-kalkan, bıçak, hançer, orak ve çeşitli boylarda silahlar başta gelir. Bu türden araçlarla yapılan oyunlarda birtakım yaralanmalar ve sakatlıkların (kılıç-kalkan) meydana gelmesinden ötürü bu oyunlar zamanla azalmaya başlamıştır.
Bu oyunlarda dikkat edilecek en önemli unsuru iyi oyuncular tarafından icra edilmeleri ve uygun mekanlarda sergilenmeleri gerekmektedir. Zamanla bu araçların yerine sopa veya benzeri araçlar kullanılmaya başlanmıştır. Genellikle yiğitlik, mertlik ve maharet gerektiren oyunlardır.
Bıçak, orak, kama ya da hançer ile yapılan danslar (oyunlar) genelde iki erkek tarafından icra edilmektedir. Oyuncunun bazen tek bazen de iki elinde de bu araçlardan bulunur. Bu oyunlarda anlatılan konu daha çok savaş, av, kavga gibi temalar işlenmiştir.
Tarım ile uğraşan bir halkın en sık kullandığı Orak, tarımsal araçlardan birisi olarak gönümüzde hala kullanılmaktadır. Sap kısmı ahşaptan, keskin ve kıvrak metal uç kısımdan oluşmaktadır. Bu türden kesici araçları oyunları icrası sırasında genellikle erkekler kullanır.
“Tepsi, tahtadan veya çeşitli metal levhalardan yapılmış, yiyecek ve içecek taşımaya yarayan yuvarlak ve düz tabladır.
Tepsi’nin şamanist Türküler arasında, özellikle dini ayinlerde önemli rolü vardır. Baza tepsi yaş ağaç dallarından yapılır ve ayin sonunda kurban artıkları ile birlikte yakılır. Çeşitli yerlerde ikram edilecek kahve, şerbet ve yiyecekler, kenarları az kalkık, çapları değişik büyüklükte tepsilerle taşınır. Çeşitli usullerle işlenip süslenen bakır, pirinç, gümüş ve altın tepsilerin sanat değerleri de yüksektir.”
Yine kılıç-kalkan ve bıçak gibi savunma ve savaş aracı olan bu türden araçlar (Tüfek-tabanca) oyun sırasında yalnız görsel olarak kullanılır. Ayrıca bir takım mimik-jestlerle aracın kullanımına ait tasvirler yapılır.
Bölgeye ve kullanıldığı döneme göre teknolojik değişikler gösteren bu saldırı ve savunma araçları, insanoğlunun yaşam mücadelesi boyunca varlığını her zaman hissettirmişti. İlkel insanın savunma ve av araçları arasında bulunan ok ve mızrak, barutun bulunması ve ateşli silahların üretilmesi ile halk kültürü içerisinde her safhası yaşatılmıştır. Bu gibi araçların kullanıldığı oyunların konuları genellikle savaş zamanı ve avlanma anını sergilemektedir.
Tarımsal araçlardan birisi olan tırpan toprak-insan arasındaki ilişkide aracı bir unsur taşımaktadır.halk oyunlarımıza kadar girmiş olması, toprağın ve toprak ile ilgili olan tüm kültürün insan yaşamı içindeki yoğunluğunu ve vazgeçilmezliğinin göstergesi olmuştur. Sap kısmı ağaçtan yapılmış olup uç kısmı keskin ve metalden yapılmıştır. Devam edecek…
