Metabolizma, vücudun yaşamsal faaliyetlerinin sürdürülebilmesi için gerçekleşen yapım ve yıkım olayların tamamı olarak tanımlanabilir. Metabolizmanın yapım olayı çocukluk ve gençlik dönemindeki pozitif büyüme ve gelişmeyi kapsar. Yetişkinlik döneminde genellikle yapım olayı yıkım olayına denktir. Yaşamın ilerleyen dönemlerinde ise yıkım olayları yapım olaylarına göre daha fazla ilerler.
Metabolizma hızına etki eden faktörler nelerdir?
Metabolizma hızı yaş, cinsiyet, bazı hastalıklar ve ilaçlar, beslenme alışkanlıkları ile fiziksel aktivite gibi çeşitli etkenlere bağlıdır. Bu etmenlerin farklılık göstermesi ile metabolizma hızı artabilir veya azalabilir. Metabolizma hızını etkileyen etmenlerden ilki yaştır. Yaşamın erken evresinde bebeklik ve çocukluk döneminde metabolizma hızlıdır. Bunun nedeni bu dönemde büyüme ve gelişme ile beraber vücutta yapım olayları devam eder. Ancak yaşla beraber vücuttaki yıkım arttıkça metabolizma yavaşlamaya başlar. Cinsiyet de metabolizma hızını etkileyen etmenlerden bir diğeri olarak sıralanabilir. Bu durum hem genetik faktörlerden hem de genellikle kadın ve erkeklerin yaşam şeklinden kaynaklanabilir. Genetik olarak hormonların ve kas yapılarından dolayı metabolizma hızı genellikle erkeklerde daha hızlıdır. Kadınlarda ise kaslar erkeklere göre daha az olmasından dolayı metabolizma erkeklere oranla yavaştır. Bazı hastalıklar ve ilaçlar da metabolizma hızına dışarıdan etki edebilirler. Örneğin bazı ateşli hastalıklar metabolizmayı hızlandırırken bazı hastalıklar ise metabolizmayı yavaşlatabilir. Hastalıklara benzer etkileri ilaçlar da gösterebilir. Kimi ilaçlar metabolizma hızını artıran etkilere sahip iken kimi ilaçların yan etkileri metabolizmanın yavaşlamasına sebep olabilir. Metabolizma hızı söz konusu olduğunda beslenme alışkanlıkları ve fiziksel aktiviteler büyük öneme sahiptir. Beslenme içeriği, yemek saatleri, su tüketimi, baharat tüketimi gibi yeme alışkanlıkları metabolizma hızına etki edebilir. Bunların yanı sıra fiziksel aktivite başlı başına metabolizma hızlandıran bir faaliyettir. Çünkü metabolizmanın hızlanması için kas artışı gerekir. Fiziksel aktivite ile kas artışı desteklendiğinden metabolizma hızlanır. Diğer yandan yetersiz beslenme durumunda da metabolizma hızı olumsuz etkilenir. Metabolizma hızını etkileyen etmen bir hastalık durumu veya bir ilacın yan etkisi ise hastalık durumunun tedavi edilmesi için en yakın sağlık kuruluşuna alanında uzman bir doktora gidilmelidir. Medical Park hastanelerinde endokrinoloji ve metabolizma bölümü bu alanda hizmet vermektedir.
Metabolizma hızlandırma nedir?
Metabolizma hızı; kişiden kişiye göre değişen bir kavramdır. Bu durumda metabolizma; fazla kilo, yanlış beslenme şekli, hareketsiz bir yaşam tarzı, bunlara bağlı olarak ortaya çıkan çeşitli hastalıklar gibi durumlardan dolayı genellikle yavaşlar. Metabolizma hızlandırma bu bahsedilen ve metabolizmayı yavaşlatan durumların ortadan kaldırıldıktan sonra vücudun normal ve sağlıklı seyrinde metabolizma hızına sahip olmasıdır. Metabolizma hızlandırma diğer bir deyişle vücuttaki yapım olaylarının artması yıkım olaylarının azalmasıdır.
Metabolizmayı hızlandıran şeyler şöyle sıralanabilir;
Hareket etmek, düzenli bir fiziksel aktivite yapmak insan vücudunda kas artışını desteklediğinden metabolizma hızı artar. Yeterli ve dengeli bir uyku düzeni metabolizma hızını destekleyebilir. Çünkü uykusuzluk ya da kaliteli bir uyku uyuyamama durumunda vücut olumsuz etkilenir. Bu durum da metabolizma hızını etkiler. Günlük su tüketiminin kişinin ihtiyacına göre olması da metabolizma hızı için önemlidir. Çünkü yeteri kadar su tüketmeme durumunda metabolizma yavaşlar. Vücudun ihtiyaç duyduğu günlük su ortalama 2-2,5 litre olarak tüketilmelidir. Günlük beslenmede protein ve liften zengin gıdalara yer vermek metabolizma hızını artırabilir. Bunların yanı sıra baharatların kullanılması, vitamin ve minerallerden zengin sebze ve meyvelerin tüketilmesi de aynı şekilde metabolizmayı destekleyen etmenlerden birisidir. Diğer yandan şekerli yiyecekler ve hamur işi gibi basit karbonhidrat içeren gıdalar metabolizma hızını olumsuz etkileyebilir. Aşırı kilolu veya obez sınıfında olan kişilerin kilo vermesi, sağlıklı ve ideal kilolarına ulaşması da metabolizmalarının hızlanmasında etkili bir adımdır.
Sabah aç karnına metabolizma hızlandırma
Tüm günün başlangıcı olarak sabah güne uyandığında yapılan şeyler metabolizmayı etkileyebilir. Metabolizma hızının olumlu yönde etkilenmesi için yapılacak bir kaç madde sıralanabilir. Bunlardan ilki uyanır uyanmaz ağız, diş ve dil temizliği yapıldıktan sonra oda sıcaklığında limonlu veya sirkeli su içmek olabilir. Limon veya sirke c vitamini içeriğiyle vücudun zinde bir şekilde güne başlaması için ilk adımdır. Kahvaltıdan önce aç karnına kahve içmek ve spor yapmak da vücutta adrenalin hormonunu artırarak sabah erken saatlerde yağ yakımını destekler. Spor sonrasında yapılan proteinden ve liften zengin bir kahvaltı ise metabolizma hızını olumlu etkileyen bir diğer adımdır. Ortalama her sabah bu gibi sağlıklı rutinlere sahip olmak metabolizmanın günlük hızına destek olup tüm günü daha enerjik geçirmeye yardımcı olur.
Metabolizma hızlandırma yolları nelerdir?
Metabolizmayı hızlandırma günlük hayatta dikkat edilecek birkaç temel adım ile sağlanabilir:
Sabah aç karnına limonlu su içilmelidir. Kahvaltıda, öğle ve akşam yemeğinde proteinden zengin ve bol lifli yiyecekler tüketilmelidir. Günlük su tüketimi en az 2 litre olmalıdır. Gün içerisinde mutlaka bir fiziksel aktivite planlanmalıdır. Ana ve ara öğünler vitamin ve minerallerden zengin taze sebze ve meyve ağırlıklı tercih edilmelidir. Şeker ve şekerli yiyeceklerden ve paketli gıdalardan uzak durulmalıdır. Baharatlar, tüketmekte herhangi bir sıkıntı yoksa kontrollü olarak günlük yemeklere dahil edilebilir. Yeşil çay , şekersiz sade kahve günlük 2-3 fincanı aşmayacak ölçüde tüketilebilir. Ortalama her gün aynı saatlerde karanlık bir ortamda yeterli ölçüde uyku düzeni sağlanmalıdır. Bu öneriler sağlıklı kişiler içindir. Herhangi bir hastalık durumu söz konusu ise hastalık ve ilaç kullanımına göre yasak olan uygulamalardan kaçınılmalıdır.
Haber Merkezi
