Tütün kullanımı kaynaklı ölümcül hastalıklar insan sağlığını tehdit etmeye devam ediyor. Özellikle tütün kullanımının başlama yaşının düşmesi tütün kullanımı nedeni ile oluşan hastalıkların oranını daha da arttırıyor. Tüm dünyada tütün kullanımının ölümcül etkileri insanları tütün kullanımını azaltmak için eğitim ve bilgilendirmeler yapılırken ülkemizde de Sağlık Bakanlığı’na bağlı il sağlık müdürlüklerinin ilgili birimleri tütün kullanımın bırakılması ile ilgili bilgilendirme, eğitim ve tedavi süreçlerini ücretsiz ve yoğun bir şekilde gerçekleştirirken Çanakkale İl Sağlık Müdürlüğü Halk Sağlığı Hizmetleri Başkanlığında görevli Uzman Psikolog Nihan Efe hem tütün kullanımının insan vücuduna verdiği zarar hem de sigara kullanımının sonlandırılmasına yönelik yapılan çalışmalar konusunda bilgiler verdi. Efe, tütün kullanımının insan vücuduna çok ciddi zarar verdiğini belirterek şunları söyledi. “Tütün kullanımının kansere sebep olabileceği biliniyor. Akciğer kanseri, artık net olarak tütün kullanımıyla ilişkilendiriliyor. Fakat bugün biz ayrıca biliyoruz ki, tütün ve içindeki zehirli kimyasalların sürekli kullanımı, her türlü kanser için risk faktörü oluşturuyor. Mide, gırtlak, pankreas kanserleri, mesane kanseri, lösemi, kişinin genetik olarak getirdiği özellikler doğrultusunda, tütün kullanımı sonucu karşılaşılabilecek hastalıklardır. Bununla birlikte bir diğer büyük risk ise, akciğer kapasitesini kalıcı olarak azaltan KOAH hastalığıdır. 20-30 yıl sürekli sigara kullanımı sonucu KOAH’a yakalanma riski oldukça artıyor ve kişi kalıcı olarak sürekli oksijen desteğine ihtiyaç duyuyor. Bunların dışında damar tıkanmaları ve bağlı olarak kangren, felç, kalp krizi, inme gibi durumlar da tütün ve içindeki kimyasallarla ilgili hastalıklar. Tütünün zararları konusunda halkın farkındalık düzeyinin yüksek olduğunun da tespit edildiğinin altını çizen Efe “2023 yılında yaptığımız çalışmada sigara kullanan kişilerinin tamamının sigaranın yol açabileceği hastalıkların farkında olduğu sonucunu tespit ettik. İnsanlar, tütünün zararlarını ve nelere yol açabileceğini biliyorlar. Buna rağmen sigara içiyorlar. Buradan; sadece hastalıkları, tütünün zararlarını bilmenin sigarayı bırakmaya teşvik etmediği sonucunu çıkartabiliyoruz. Sağlıklı yaşamın getirilerini paylaşmanın ve sağlıklı yaşam pratiklerini yaygınlaştırmanın, tütün kullanımını azaltmada etkili olacağını düşünüyorum. Sigara dumanının içinde %4 oranında karbon monoksit bulunur. Bu gaz, alyuvarlardaki hemoglobine bağlanarak hemoglobinin oksijen taşımasını engeller. Sigara içenlerde hemoglobinin oksijen taşıma kapasitesi %2.5 ile %15 arasında azalır. Bunun sonucunda organlar yeterli oksijen alamazlar. Özellikle beynin yeterli oksijen alamaması sonucu düşünme, karar verme, net görme ve işitme gibi önemli bazı fonksiyonlarında zayıflama olur. Karbon monoksit ayrıca damarlarda kolesterol depolanmasına yol açar.Tüm kanserlerin %30’u, kronik bronşitlerin %66’sı, damar hastalıklarının %13’ü tütün ve tütün ürünleri sebebiyle oluşmaktadır. Tütün dumanına maruz kalma, dünyada her yıl milyonlarca insanın ölümüne neden olmaktadır.” dedi.
“25-34 En Çok Sigara Kullanan Yaş Gurubu”
Çanakkale’de tütün kullanımının ülke genelinde olduğu gibi yoğun olduğu bilgisini de veren Çanakkale İl Sağlık Müdürlüğü Halk Sağlığı Hizmetleri Başkanlığında görevli Uzman Psikolog Nihan Efe en çok sigara kullanan yaş grubunun 25 -34 yaş grubu olduğu belirterek “2023 yılında Çanakkale ili genelinde tütün alışkanlıklarını izlemek amacıyla 18-64 yaş aralığındaki kişilerle kapsamlı bir çalışma gerçekleştirdik. Bu çalışmaya göre Çanakkale ilinde tütün kullanım sıklığı %40,5. Tütün kullanımı erkeklerde (%54,6), kadınlara göre (%28) daha yüksek. Mevcut tablo, ülke genelinden çok farklı değil. Ülkemizde tütün kullanım oranı oldukça yüksek oranlarda görülüyor. Türkiye Sağlık Araştırması (2022)’ye göre en çok sigara kullanan grup 25-34 yaş arası erkekler olarak tespit edilmiş” dedi.
“Elektronik Sigara’ da İnsan Sağlığına Zararlı”
Son yıllarda sigara kullanımına alternatif olarak kullanımı artan elektronik sigaraların da insan sağlığına çok zararlı olduğunu belirten Efe “Tütün dediğimizde sadece sigarayı düşünmemek gerekiyor. Bir dönemde pipolar moda oldu kullanıldı, bir dönem nargileler her yerde idi. Son dönem elektronik sigaralar da aynı şekilde. İnsanlar bu ürünleri kullandıklarında sanki nikotin almıyorlarmış gibi düşünüyorlar, fakat örneğin bir nargile yaklaşık 10 adet sigara kadar nikotin içeriyor. Elektronik sigara kullanıcıları da sigarayı bıraktıklarını düşünüyorlar fakat elektronik sigarada nikotin alınmaya devam ediyor. Sadece nikotini aromalı bir şekilde tüketmiş oluyorlar. Çalışmalar da elektronik sigara kullanımında yeniden sigara içmeye dönüş oranının çok yüksek olduğunu gösteriyor. Türkiye sigara kullanımında çok yüksek sıralarda olmasına rağmen, sigara bırakma çalışmaları da oldukça başarılı bir ülke. Ancak ne zaman kampanya süreçleri başarılı oluyor ve sigara bırakmalar artıyor, hemen yeni bir ürün piyasaya sürülüyor, ya da elektronik sigaranın bir türlüsü engelleniyor hemen başka bir versiyonu el altından yayılıyor. Sigara bırakmaya yönlendirme çalışmalarının ve sigarayla mücadele çalışmalarının bıkmadan usanmadan sürdürülmesi büyük önem taşıyor.” dedi.
“Sigarayı Bıraktırma İle İlgili Çalışmalarınız Devam Ediyor”
Efe, Çanakkale İl Sağlık Müdürlüğü Halk Sağlığı Müdürlüğü olarak vatandaşların sigara kullanımını bırakmaya yönelik yoğun çalışmalar yapıldığını da belirterek “Sağlık kuruluşları olarak çalışma alanımız daha çok bağımlılık tedavisi sürecinde. Fakat Müdürlüğümüz çalışmaları arasında farkındalık etkinlikleri, eğitimler de vatandaşlarımızı bilinçlendirmeyi ve sigara kullanımını önlemini hedefliyor. Örneğin Milli Eğitim Müdürlüğü ile birlikte yürüttüğümüz “Sağlıklı Çocuk, Sağlıklı Gelecek” projesi ile çocuklarımızı sağlıklı yaşam konusunda bilinçlendirerek onları sağlık elçilerimiz yapıyoruz ve onların da çevrelerini bilinçlendirmelerini hedefliyoruz. Anne, babalarına sigarayı bıraktıran çocuklarımız var.” dedi.
“Kapalı Mekan İhbarlarına Anında Yanıt Veriyoruz”
Sigara kullanımının azaltılması konusunda sigara içme yasağının uygulandığına da dikkat çeken Efe kapalı mekanlarda sigara içilmesi konusunda yapılan ihbarlara hemen müdahale edildiğini de belirterek şunları söyledi. “Vatandaşlarımız kapalı alanda sigara içilmesi ile karşılaştığında Alo 184’üarayarak ya da Yeşil Dedektör uygulaması aracılığı ile ihbarda bulunabiliyorlar. İhbar, sistem tarafından eş zamanlı olarak illere iletiliyor ve ilimize iletilen ihbar olduğunda Müdürlüğümüzce ekiplerimiz derhal sahaya inerek sözkonusu işletmeyi denetliyorlar. Müdürlüğümüzce, ilimize gelen ihbarlara %99,9 oranında 2 saat içinde müdahele ediyoruz. Bu süreçte yaşanan sorun olarak asılsız ihbarlardan bahsedebiliriz. Vatandaşlarımızın bu konuda hassas davranmalarını bekliyoruz.
“Vatandaşları Sigara Bırakma Polikliniklerine Davet Ediyoruz”
Sigara kullanımından kurtulmak isteyen vatandaşlara yönelik çok önemli çalışmalar yaptıklarının da altını çizen Efe sigarayı bırakmak isteyen vatandaşların sigara bırakma polikliniklerine gitmeleri gerektiğini ifade ederek şunları söyledi. “ÇOMÜ ve Mehmet Akif Ersoy Devlet Hastanelerimizde ve her ilçemizde Sigara Bırakma Polikliniklerimiz bulunuyor. Bu polikliniklerde tütün bağımlılığı ile ilgili eğitim almış doktorlarımız görevli. Kişilerin bağımlılık düzeylerini belirliyor ve bıraktırmak için kişinin alışkanlıkları doğrultusunda bir yol haritası üzerinde çalışıyorlar. Aynı zamanda ilaçla da bu süreç destekleniyor. Bağımlılık tedavilerinde arınma aşamasında ilaç desteği ve devamında psikolojik destek alınması en etkili yöntem. Kişi desteksiz olarak sigara bıraktığında yoksunluk belirtileriyle başetmekte zorlanabiliyor ve tekrar başlayabiliyor. İlaç desteği ve psikolojik destekle etkin bir tedavi sürecine girildiğinde kişinin başetme kaynakları çoğalmış oluyor ve daha az geri dönüşle karşılaşıyoruz.”
Online Sigara Bırakma Polikliniği Açma Çalışmaları Devam Ediyor
Önümüzdeki dönemde tütünle mücadelede konusunda yeni adımlar planlandığını da ifade eden Efe şunları söyledi. “Hastanelerde ve ilçelerimizdeki Sigara Bırakma Polikliniklerimiz dışında Mobil Sigara Bırakma Polikliniği araçlarımız hayata geçirildi. Vatandaşlarımızın yoğun olduğu bölgelerde aracımız, doktorumuzla birlikte hizmet veriyor. Yine son dönemde Yerinde Sigara Bırakma Poliklinikleri ile kamu kuruluşlarında çalışan vatandaşlarımız için, kendi kurumunda sigara bırakma desteği alması hedefleniyor. Bakanlığımızın ayırca Online Sigara Bırakma Polikliniği çalışması hazırlıkları devam ediyor. Sigara bırakma desteğini kişilerin online olarak alabilmesi hedefleniyor.”
“Tütün Kullanımını Azaltmak İçin Hayatın Her Alanında Mücadele Edilmeli”
Çanakkale İl Sağlık Müdürlüğü Halk Sağlığı Hizmetleri Başkanlığında görevli Uzman Psikolog Nihan Efe, sigara kullanımının zararları ile ilgili açıklamasının sonunda tütünle mücadelenin hayatın her aşamasında olması gerektiğini belirterek “Tütünle mücadelede; eğitim hayatının her kademesindeki çocuk ve gençlerimize, akran eğitim modellerini de kullanarak, eğitim kurumlarında, gençlik kampları, yurtlar ile gençlik merkezlerinde yaygın eğitim yoluyla yaş gruplarına özel eğitimler vermek, sanatçılar, sporcular gibi gençlerin rol-model olarak gördüğü kişilerden destek alarak medya kampanyaları yürütmek ve yeni nesil medya unsurlarını da eğitim çalışmalarının bir öğesi olarak kullanacak çalışmalar yürütmek önemlidir. Rol modellerin, örneğin ünlülerin, sporcu ve sosyal medya fenomenlerinintütün karşıtı tutum sergilemesi, sigarayı bırakmış kişilerin hikâyelerinin öne çıkartılarak paylaşılması; toplumsal dayanışma ve örnek oluşturma kapsamında ele alınabilir. Tütün kullanımını azaltmak; birçok alanda yürütülmesi gereken bir mücadele ve çevresel düzenlemeler de bu alanların önemli bir parçasıdır. Dumansız alanların genişletilmesi; parklar, plajlar, apartman girişleri gibi ortak alanlarda yasakların artırılması gibi önlemler arttırılabilir. Sponsorlu etkinlikler, burslar, sosyal sorumluluk projeleri yoluyla dolaylı reklamların engellenmesi de tütün endüstrisinin toplum üzerindeki etkisinin azaltılması açısından ele alınabilecek çalışmalardır.” dedi.
