Denge ve Denetleme Ağı platformu mecliste.org, un çıkarttığı meclis haritasına göre;
Denge ve Denetleme Ağı platformu mecliste.org, un çıkarttığı meclis haritasına göre;
Meclis’te en çok oyu alan ve %7’lik barajı geçmeye hak kazanan partiler sırasıyla %35,6 ile AK Parti, %25.3 ile Cumhuriyet Halk Partisi, %10 ile Milliyetçi Hareket Partisi, %9,6 ile İYİ Parti ve %8,82 ile Yeşiller ve Sol Gelecek Partisi olurken, aldığı oy oranı %1’i aşamayan 17 siyasi parti oldu.
AK Parti 268, CHP 169, Yeşiller ve Sol Gelecek Partisi 61, MHP 50 ve İYİ Parti 43 vekil çıkardı. Ayrıca Yeniden Refah Partisi 5 ve Türkiye İşçi Partisi’nden de 4 vekil Meclis’e girdi. Bu sayılar, 27. dönemde çıkarılan milletvekili sayılarıyla kıyaslandığında ise AK Parti’nin ve Yeşiller ve Sol Gelecek Partisi’nin (HDP) vekil sayısında düşüş yaşadığı; CHP ve MHP’nin dağılımında ise artış olduğu görülebilir. Aşağıda grafiğe göre, Meclis’e girmeye hak kazanan partilerin, 27. dönemde çıkardıkları vekil sayılarındaki değişiklik incelenebilir.
Cumhur İttifakı’nın milletvekili sayısı 322, Millet İttifakı’nın milletvekili sayısı 213, Emek ve Özgürlük İttifakı’nın milletvekili sayısı ise 65 oldu. Kadın milletvekili dağılımı ise geçmiş döneme göre biraz daha artmış durumda. 28. dönem parlamentosunda 481 erkek, 119 kadın milletvekili görev yapacak. Geçtiğimiz dönemin sonunda kadın milletvekili sayısı 100, erkek milletvekili sayısı ise 477’ydi. Böylece Meclis’te geçtiğimiz dönem %17,1 olan kadın temsil oranı, yeni dönemde %19,83'e yükseldi.
Meclis’e en çok kadın milletvekili ise Yeşil Sol Parti'den girdi. Bu oranı sırasıyla AK Parti, CHP, İYİ Parti ve MHP takip etti. Bu orana göre AK Parti’den 50, CHP'den 24, Yeşiller ve Sol Gelecek Partisi’nden 26, İYİ Parti’den 5, MHP’den 4, Türkiye İşçi Partisi’nden ise 1 kadın milletvekili Meclis’e girdi.
AK Parti’nin 263 milletvekilinin 50’si kadınlardan oluştu. Dolayısıyla, AK Parti'nin %17,9 olan kadın milletvekili oranı %19,01'e çıkmış oldu.
YSP’de 55 milletvekilinden 26'sını kadınlar oluşturdu. Böylece kadın temsil oranı %47,27 ile diğer partilere göre en yüksek düzeyde.
CHP’nin 130 milletvekilinin 24'ünü kadın milletvekilleri oluşturdu. CHP'nin, geçen dönem %12,2 olan kadın milletvekili oranı %18,46'yı buldu.
Yine 27. Yasama Dönemi’nde 50 milletvekilinden sadece 4'ü kadın olan MHP'nin ise %10 olan kadın milletvekili oranı daha da düşerek %8 oldu.
Geçen dönem, 44 milletvekili bulunan İYİ Parti’de yalnızca 6 kadın milletvekili vardı. İYİ Parti'nin, geçen dönem %6,9 olan kadın milletvekili oranı %11,36'ya yükseldi.
Kadınların yasamaya katılımı konusunda ‘Parlamentolar Arası Birlik’in (IPU), 2023 yılı için hazırladığı verilere bakıldığında, parlamentodaki kadın temsilci oranı % 40’ın üzerinde olan 29 ülke var. Kadınların katılımı konusunda dünyanın en başarılı ülkeleri Afrika ve Latin Amerika ülkeleri. Diğer yandan bu ülkelerin büyük bir bölümü 1940’larla birlikte kadınlara seçilme hakkı tanındı ve kota vb. uygulamalarla kadınları siyasette desteklediler.27. Yasama Döneminde dünya sıralamasında %17,4 oranla 133. sırada yer alan Türkiye, yeni dönemle birlikte 113. sıraya yükseldi ve Moritanya ile Bahreyn arasında yerini aldı.
28. Yasama Dönemi’nde 31 ilde ise kadın milletvekili yer almayacak. Adıyaman, Aksaray, Amasya, Ardahan, Artvin, Bayburt, Bilecik, Bingöl, Bolu, Burdur, Çanakkale, Çorum, Elazığ, Erzincan, Gümüşhane, Iğdır, Karabük, Karaman, Kırıkkale, Kırklareli, Kırşehir, Kilis, Kütahya, Niğde, Ordu, Rize, Sinop, Tokat, Uşak, Yozgat ve Zonguldak kadın milletvekilleri tarafından temsil edilemeyecek iller arasında. Nevşehir ve Giresun ise Meclis’e ilk kez kadın milletvekili gönderen iller oldu.
Genel Seçiminin sonuçlarına göre, 600 milletvekilinin 335’i ilk kez Meclis’e giriyor. Geçtiğimiz dönemde milletvekili olmayan ancak daha önceki dönemlerde seçilen 46 kişi, yeniden milletvekilliği yapacak. Buna göre 28. Yasama Dönemi’nde Meclis’in %63,5’i yenilenmiş oldu. Bu dönemde ilk kez sandalyeye oturacak 335 milletvekilinin 148’si AK Parti, 90’ı CHP, 47’si Yeşil Sol Parti, 27’si İYİ Parti, 18’i MHP, 4’ü Yeniden Refah Partisi ve 1’i Türkiye İşçi Partisi’nden.
Meclis’te geçtiğimiz dönemden 219 milletvekili yeniden seçilmeye hak kazandı. 28. Dönem Milletvekili Genel Seçiminde seçilen 3 milletvekili ise 7 dönem görev yapma hakkı elde etmiş oldu. Bu isimlerden birisi, 1999 yılından beri Meclis’te yer alan MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli. Bahçeli, 21, 23, 24, 25, 26 ve 27’nci dönemlerde de Osmaniye Milletvekili olarak parlamentoda yer almıştı. CHP İstanbul milletvekilleri Erdoğan Toprak ve Engin Altay da Meclis’in en deneyimli milletvekilleri arasında yer almış oldu. Engin Altay, 2002’den bu yana milletvekilliği yaparken Erdoğan Toprak ise 1996 yılından, yani 20. Yasama Dönemi’nden bu yana İstanbul milletvekili. Meclis’te 6. dönemine giren ve 20 yılı aşkın süreyi geride bırakan ise 13 milletvekili bulunuyor:
AK Parti Yozgat Milletvekili Bekir Bozdağ,
AK Parti Antalya Milletvekili Mevlut Çavuşoğlu,
AK Parti Artvin Milletvekili Faruk Çelik,
CHP İstanbul Milletvekili İlhan Kesici,
MHP İstanbul Milletvekili Celal Adan ve
CHP Bilecik Milletvekili Yaşar Tüzün bu isimlerden sadece birkaçı.
İlk kez 16 yıl önce 23. Yasama Dönemi’nde parlamentoya girmeye hak kazanan 7 milletvekili de üst üste 6. kez seçildi.
AK Parti Ankara Milletvekili Yıldırım Tuğrul Türkeş,
CHP Tekirdağ Milletvekili Faik Öztrak,
MHP Adana Milletvekili Muharrem Varlı,
MHP Bursa Milletvekili İsmet Büyükataman,
MHP Konya Milletvekili Mustafa Kalaycı,
MHP Manisa Milletvekili Erkan Akçay ve
Yeşil Sol Parti Van Milletvekili Pervin Buldan, 23’üncü Yasama Dönemi’nden bu yana parlamentoda bulunuyor.
Uzun yıllardan sonra yeniden Meclis’e giren isimler de dikkat çekti. İYİ Parti Yozgat Milletvekili Lütfullah Kayalar, ilk kez 1983'te Yozgat Milletvekili olarak seçilmişti. Daha sonra 17, 18, 19, 20 ve 21'inci dönemlerde görevini sürdürdü. Yeni dönemle birlikte Kayalar, 24 yıllık aradan sonra Meclis’e geri dönmüş oldu. Bir diğer isim ise Mustafa Sarıgül. 36 yıl önce (18. Yasama Dönemi) Meclis’e giren Sarıgül, CHP Erzincan Milletvekili olarak yeniden seçilmiş oldu. En Genç Üç Vekil Kadın Yeni yasama dönemiyle birlikte, Meclis’in en gençleri de kadınlardan oluştu. 25 yaşında olan AK Parti Ankara Milletvekili Zehranur Aydemir, parlamentonun en genç üyesi oldu. AK Parti İstanbul Milletvekili Rümeysa Kadak ise 27 yaşında, ikinci kez seçilmiş oldu. Bunun dışında, Yeşil Sol Parti Mardin Milletvekili Beritan Güneş Altın, 28 yaşında; AK Parti Gaziantep Milletvekili Mesut Bozatlı, 29 yaşında ve AK Parti İzmir Milletvekili Eyyüp Kadir İnan da 30 yaşında TBMM’de görev yapacak.
Sonuç olarak yeni dönemle birlikte, yasama faaliyetlerinin niteliğini ve sayısını da incelemek gerekiyor. Kısacası şu soruları bu dönem için yeniden sormak gerekiyor: Vatandaş için kanun çıkaran ve denetim faaliyetleri yürüten Meclis, kuvvetler ayrılığı ilkesi gereğince yürütmeden ne kadar bağımsız çalışıyor? Yargıya nasıl yol gösteriyor? Hesap verebilir ve şeffaf bir şekilde işleyebiliyor mu? Milletvekilleri görevlerini ne kadar yerine getirebiliyor?
