Cumhuriyet sonrası; köylerde yaşanan ilkokul öğretmeni sorununu çözmek için hayata geçirilen, Köy Enstitüleri projesinin başlangıcı olan 17 Nisan 1940 tarihini anmak için Yeni Kuşak Köy Enstitüleri Derneği(YKKED), Cumhuriyet Meydanı’nda bir etkinlik düzenledi.
Çelenk Sunma ve İstiklal Marşı’nın okunmasının ardından YKKED Çanakkale Şube Başkanı Yüksel Özdemir kürsüye gelerek basın açıklamasını okudu. Köy Enstitüleri’nin; Türkiye’ye özgü bir model olarak, başka ülkelerin de örnek aldığı bir proje olduğunun altı çizilen basın açıklamasını okuyan Özdemir “Cumhuriyetin devrimci önderlerinin eseri olan Köy Enstitüleri, bütün eğitbilimcilerin ilgisini çekmiş, tüm dünyaya örnek eğitim modeli olarak önerilmiş, cumhuriyetimizin yüz akı, özgün ve aşılamayan kurumudur. Köy Enstitüleri tasarımı, eğitmen kurslarından köy ilkokullarına, köy bölge okullarından Köy Enstitüleri’ne ve Yüksek Köy Enstitüsü’ne kadar pek çok okulu, bunlara bağlı arazileri, üretim birimlerini, tarım alanlarını, işlikleri, atölyeleri, döner sermaye işletmelerini, dayanışma örgütlerini, köy okulları yapımını, ilköğretim seferberliğini, yani milli eğitimdeki yeni bir örgütlenmeyi ve dönüşümü kapsamıştır. Bununla yetinmeyip, makro düzeyde de bir toplumsal ilerlemeyi, çağdaşlaşma ve modernleşmeyi hedefleyen önemli bir toplumsal kalkınma uygulamasıdır. Bu nedenle, Köy Enstitüleri, kuruluşunun üzerinden 83 yıl geçmesine rağmen, eğitim bilimcilerin yanı sıra, toplum bilimciler, ekonomistler, siyaset bilimcilerin yakın ilgisini üzerinde toplamış ve toplamaya devam etmektedir” dedi.
‘Köylerin Aydınlatıcı Önderi Oldular’
Açıklamanın devamında Yüksel Özdemir “Hasan Ali Yücel ‘Biz Kurtuluş Savaşı’ndan sonra sosyal hayatımızda yaptığımız büyük devrimleri köylere götürecek insan yetiştirmek istedik. Biz devrimci düşüncenin insanını göndermek istedik’ diye tarifliyordu köy öğretmenini. Köy Enstitülerinin Kuruluş yasasında da yalnızca sınıfa ya da okula değil, köye öğretmen felsefesi vardı. Öyle de görev yaptılar. Köylerin aydınlatıcı önderi oldular. Cumhuriyetin aydınlanma meşalesini köylere taşıdılar. Cumhuriyetin aktif yurttaşları olarak köyün içten canlandırılması imecesinde onurla yer aldılar. Köylerin öğretmeni, ziraatçısı, sağlıkçısı, yol göstereni olarak canlandırdılar, dönüştürdüler, aydınlattılar. Bakanıyla, İlköğretim Genel Müdürüyle, okul yönetici ve öğretmenleriyle, usta öğreticileriyle, öğrencileriyle bu imeceye katkı veren, yazarları, çizerleri, şairleri, mimarları, aydınlarıyla bir devrimci ruhun adıdır Köy Enstitüleri. Yurtseverliğin, çalışkanlığın, üretkenliğin, memleket sevdasının, hayal kurup gerçekleştiğini görebilmenin, Hasan Dağı’ndan okullarına su getiren çocukların, bataklıktan vaha yaratanların, ‘ödüllü mimari projelerle’ tasarlanan okullarını, öğretmeniyle, öğrencisiyle, ustalarıyla birlikte yapan, okul yapmayı öğrenen ve gittikleri köylerde de okullarını kendileri yapan, Gölköy’de okul binaları için tuğla üretenlerin, Beşikdüzü’nde balıkçılık filosu kurup, bütün köy enstitülerine balık gönderen öğrencilerin mücadelesidir” diyerek sözlerine devam etti.
‘Kendi Kendine Yetebilmek’
Yeni Kuşak Köy Enstitüleri Derneği Çanakkale Şube Başkanı Yüksel Özdemir “Okula matbaa kuran Köy Enstitüsü müdürlerinin yaratıcılığının ve öğrencilerin çıkardıkları dergilerde, duvar gazetelerindeki emektir Köy Enstitüleri. Hasanoğlan’da kurulan amfi tiyatrodur, heykel müzesidir. Teneffüslerde çalınan klasik müziktir, çağı yakalama kararlılığının adıdır. İkinci Dünya Savaşı’nın zor koşullarında, ekmeğin karneyle verildiği, açlık tehlikesinin baş gösterdiği, bulaşıcı hastalıkların son derece yaygın olduğu dönemde, kurdukları değirmende ekmeklerini kendileri üreten, tarım işletmelerinde elde ettikleri ürünleri beslenmelerinde kullanan bu özgüven ve bilinçle gittikleri köylerde hizmet veren köy enstitülü çocukların, öğretmenlerin, kendi kendine yetebilmesinin adıdır. Bugün, özellikle 6 Şubat 2023 Kahramanmaraş merkezli 11 ilimizi etkileyen ağır deprem felaketinden sonra ülkenin yeniden inşa sürecinde ve ülkemizin içinden geçmekte olduğu çeşitli yönlerdeki yıkım sürecinde bu devrimci ruha yine ihtiyaç vardır. ‘Kendi kendine yetebilmek!’ bugün de çok önemlidir. Öte yandan, bilimsel araştırmadır, eleştirel bilinçtir, yılda yirmi beş kitap okuma gerekliliğidir, kitap okuma ve tartışma saatleridir, okul yönetiminin ve uygulamalarının eleştirilebildiği cumartesi toplantılarıdır. Demokratik katılım, özyönetim, yaparak ve yaşayarak öğrenme gibi çağdaş pedagojik yaklaşımlardır. Kitap yasağı olmayan, hayatı eleştirme ve düşünce suçu olmayan eğitim kurumlarıdır Köy Enstitüleri” dedi.
‘83. Yaşı Kutlu Olsun’
Köy Enstitüleri’nin 83 yıl önce kurulmasına rağmen hala esin kaynağı olduğunu dile getiren Dernek Başkanı Yüksel Özdemir “Köy Enstitüleri geçmişteki yarınımızdır! Kazanımları hâlâ günceldir. Pek çok konuda hâlâ esin kaynağımızdır. Mücadeleleri ve yaratıcılıkları esin kaynağımızdır. İmece ruhu, üretme, paylaşma, dayanışma, kardeşlik, karma eğitim, kız çocuklarının okutulması, imkânsızı imkânlı haline getirenlerin, yaratıcılıkla zorlukların üstesinden gelenlerin mücadelesinin adıdır Köy Enstitüleri… Onun içindir ki 83 yıl önce Köy Enstitüsünde parlayan aydınlanma ışığı, pusulamız olarak Yeni Kuşak Köy Enstitülüler Derneği’nin büyük imecesinde geleceğimizi yönlendirmeyi sürdürüyor. YKKED, kuruluşundan bugüne 22 yıllık mücadelesi ile Köy Enstitülerinin yarattığı devrimci, ilerici değer ve uygulamaları ulusal bilinç düzeyine çıkarmak ve daha da ileriye taşımak, günümüz sorunlarına çözüm üretmek amacıyla, genel merkezi, 23 şubesi, temsilcilikleri ve 3.000 üyesi ile kararlılık ve inançla çalışmaya devam ediyor. Kuruluşunun 83. yılında Köy Enstitüsü imecesinin yaratılmasının yolunu açan büyük devrimci Mustafa Kemal Atatürk’ü, O’nun efsane Milli Eğitim Bakanı Mustafa Necati’yi, Köy Enstitülerinin kurulmasında büyük emek harcamış olan Cumhurbaşkanı İsmet İnönü’yü, Milli Eğitim Bakanları Saffet Arıkan ve Hasan-Âli Yücel’i, Köy Enstitülerinin kuramcısı ve uygulayıcısı, adını dünya eğitim tarihine altın harflerle kazıyan eğitim devrimcisi İsmail Hakkı Tonguç’u ve bu imeceye katkı sunan tüm Köy Enstitülüleri ve gönüldaşlarını saygıyla selamlıyoruz! Aydınlanma Işığı Sönmesin, Köy Enstitüleri’nin 83. yaşı kutlu olsun” diyerek basın açıklamasını sonlandırdı.
Anma törenine Çanakkale Belediye Başkan Yardımcıları Rebiye Ünüvar ve İrfan Mutluay’ın yanı sıra Cumhuriyet Halk Partisi milletvekilleri adayları İsmet Güneşhan, Yeşim Karadağ ve Tuğberk Güzel, emekli öğretmenler ve çok sayıda vatandaş katıldı.
Haber: Senem Erdem İnal
