Koronavirüs sürecinde en çok etkilenen kesim olan esnafların yaşamaya devam ettikleri sorunlara değinen Çanakkale Esnaf ve Sanatkârlar Odaları Birlik Başkanı Ünal Özcan, normalleşme sürecinde dahi esnafların iş hacminin yarıdan aza düştüğünü ve ötelenen ödemelerin şu anda yapılmasının mümkün olmadığına değindi.
Esnafın iş yapabilme hacmi yüzde 50’ye düştüğünü söyleyen Çanakkale Esnaf ve Sanatkârlar Odaları Birlik Başkanı Ünal Özcan, esnafın yaşadığı sorunların devam ettiğine dikkat çekti. Koronavirüsün ilk çıktığı dönem kepenk indiren esnafın, o dönemde çektiği kredilerin ödeme zamanlarının geldiğini fakat iş hacminin düşmesinden ötürü şu anda ödemelerin yapılmasının mümkün olmadığını dile getirdi.
Özcan, “Tüm dünyayı kapsayan, ülkemizi daha çok etkileyen bu Covid- 19 salgın hastalığı dünyada pandemi ilan edilmesinden sonra Türkiye’ de de hastalığın 11 Mart itibari ile görülmesi nedeni ile ülkemizde de Covid-19 salgını ilan edildi. 11 Mart’tan hemen sonra yaklaşık iki ayı bulan ve esnaf kesiminin bazı işletmeleri Bilim Kurulu tavsiyesi ile alınan kararlar doğrusunda salgına önüne önleyebilmek adına kapatıldı. Çanakkale özelinde söyleyecek olursak bizim Çanakkale ili genelinde 22 bin 719 kayıtlı üye esnaf ve sanatkarlarımız var. Çanakkale merkezi 6 bin 830 işletmemiz var. Bu toptan işletmelerimizin içerisinde il genelinde 4 bin 780 işletme kapandı bu iki aylık süre içerisinde. Bu kapatılan işyerleri hangi meslek gruplarına ait denirse kahvehaneler, berber ve kuaförler, gıda satışı yapan işletmeler, lokantalar, restoranlar, düğün salonları. İşyerlerinin genelgeler doğrultusunda kapatıldığı süreçte 3-4 meslek grubu ayakta kalmaya ve iş yapmaya çalıştı. Bakkal, bayi, pazar yerlerinde sebze meyve yapan esnaflar, fırın, unlu mamuller temel gıdalarla ilgili halkın ihtiyacını karşılayan olan meslek kolları işlere devam etti. Bu meslek grupları haricinde diğer meslek kolları kapanmasa da açık kalan esnafların iş hacmi yüzde 50 düştü. O dönemde 65 yaş ve üzeri yaşlar ile 18-20 yaş grubunun sokağa çıkma yasakları esnafın iş hacmini etkiledi” ifadelerini kullandı.
“BİZ ESNAFLAR OLARAK ÖNÜMÜZÜ GÖRMEK İSTİYORUZ”
Esnafların sıkıntılarını dile getirmek için rapor hazırladıklarını söyleyen Özcan, “Bu raporda iş yeri kapanan işletmelerin sorunlarını ve taleplerimize yer verdik. Biz kapanan işletmelerde ilk etapta eğer süreç kısa bitecek ise, bizim esnaf olarak günlük kazancımıza göre ödemek zorunlu kaldığınız sosyal güvenlik birimlerimiz var. Bunun yanında elektrik, doğalgaz ve en önemlisi de kira ödemelerimiz var. Bunun yanında vergi ödemeleriniz var. Biz bunları ivedi olarak ilk etapta ötelenmesini istedik. Biz esnaflar olarak önümüzü görmek istiyoruz. Talep ettiğimiz bu ötelemeler ilk etapta yapıldı. Ondan sonra baktık ki dünyadaki gelişmeler ve Türkiye’ deki vaka sayısı bu salgın sürecinin uzun süreceği anlaşıldı. Günlük kazancı ile ayakta durmaya çalışan esnaf ve sanatkar işyeri kapanmış iken ve 1 Haziran normalleşme süreci ile işyerlerinin açılmasından sonra iş hacmi kayıplarının en az yüzde 50 olduğu ortadayken esnaf nasıl ayakta durabilir? Bu durum ile ilgili girişimlerde bulunduk. 1 Haziran normalleşme süreci sonrasında da iş yerleri açıldı ama insanlar haklı olarak alışveriş yapma kalabalık ortamlarda bulunma gibi risklere girmediler” diye konuştu.
“ÖTELENEN ÖDEMELERİ YAPMAMIZ MÜMKÜN DEĞİL”
“Bu süreçte devletimizin esnafa desteği ve yaptığı çalımalar var” diyen Özcan, “İlk etapta özellikle Esnaf Kefalet ve Kredi Kooperatifleri aracılığıyla ve Halk Bankası aracılığıyla 25 bin TL ilk 6 ay ödemesiz düşük faiz oranı ile esnafa kredi verildi. Bununla birlikte Halk Bankası bir 25 bin TL de ilave Bonus kart verdi. Şimdi esnafa verilen bu krediler ilk etapta bu piyasayı canlandırmak en azından iş sirkülasyon düşen kesimlere bir can suyu gibiydi. Ardından BAĞ-KUR, sosyal güvenlik primleri ve vergi ödemeleri ötelendi. Elektrik doğalgaz ilgili kesime işleminde yapılmadı. Bu çalışmalara ilave olarak esnafın yanında çalıştırdığı işçilerle ilgili yapılan çalışmada işçilere kısa çalışma ödeneği ödendi ve esnafın işçisine vermesi gereken maaş yükü esnafın üzerinden alımdı. Bununla birlikte Vefa Grupları aracılığıyla valilik, kaymakamlık ve birçok belediye elinden geldiği kadar bölgesel esnafa ne yapabilir yardımlar etmeye çalışıldı. Bizim esnaflar olarak süreçte de istediğimiz destekler vardı. Esnaf teşkilatı olarak bizim işletmelerimiz kapandı ise biz kredi ile aldığımız borçla, pandemi sürecinin de uzun süreceğini hesaba katarsak biz bu kredileri ve ötelenen ödemeleri yapmamız mümkün değil. İki ödeme üst üste geldiği zaman, normalleşme süreci ile birlikte iş hacmimiz düşmüş durumdayken esnafın bu ödemeleri yapması mümkün değil. Biz en azından nakit, karşılıksız destek istedik. Bu desteği ve miktarı alacak olan meslek grupların ı belirleyelim. Hangi meslek grubu daha çok koronavirüs sürecinden etkilenmiş, hangi meslek grupları zarar görmüş bu meslek gruplarına ne yapılabilir, süreçten az etkilenmiş meslek gruplarına ne yapılabilir, Türkiye genelinde çalışma yapılsın. Her il kendi çalışmasını yapsın. Bu süreç en kötü ihtimal böyle olmazsa, kapanan işletmelerimizin en az bir asgari ücret tutarında nakit yardımı yapılsın dedik. Onun yanında kiralarımızı ödeyemiyoruz dedik. Bize kira desteği verilsin dedik” şeklinde konuştu.
“VAKIFLAR GENEL MÜDÜRLÜĞÜ TARAFINDAN BELEDİYELERİN KİRA ALMAMA UYGULAMASI YAPILMADI”
Özcan, Çanakkale il genelinde Halk Bankası tarafında yaklaşık 4 bin 517 kişi o süreç içerisinde 111 milyon 780 bin TL kredi kullandığını açıklayarak, şunları söyledi: “Esnaf Kefalet ve Kredi Kooperatifleri aracılığıyla bu süreç içerisinde yaklaşık 4 bin 053 kişi, 100 milyon 460 bin lira Kredi kullandı. Yaklaşık 8 bin 570 esnaf 212 milyon TL kredi kullandı bu süreçte. Koronavirüs sürecinde esnaf bu kredileri kullandı. Esnaf bu aldığı krediler ile zorunlu ihtiyacını karşıladı. Süreçte esnafın BAĞ-KUR primi ötelendi, vergi ödemeleri ötelendi, doğalgaz ödemeleri ötelendi, elektrik ödemeleri ötelendi. Şimdi asıl esnafı sıkıntıya düşürecek süreç geldi. Kasım ayında bu ödemelerin ve ötelemelerin hepsinin ödeme günü geldi. 868 TL BAĞ-KUR primi ödeyen esnaf ötelemeler ile birlikte iki kat ödemeye başlayacak. Aynı şekilde daha önceden çekmiş olduğu kredi ödemelerine bir de koronavirüs sürecinde çektiği 25 bin TL’lik kredinin ödemesi yapılması gerekiyor. Tüm belediyelerle ilgili su konuyu da ifade etmek isterim su ödemeleri konusunda, diğer emlak vergileri konusunda ellerinden geleni yaptılar. Salgının başlamasının hemen ardından yasal çerçevesi hazırlanmadan mal sahibi belediyeler olan esnaflarımızdan bu süreçte kira alınmadı. Ancak bir konuda sıkıntı oldu mal sahibi vakıflar olan ki Çanakkale’ de vakfa ait işyerlerinde çok sayıda esnaf sanatkar kirada, Vakıflar Genel Müdürlüğü tarafından belediyelerin kira almama uygulaması yapılmadı. Biz bu konuda girişimler yaptık. Yazılı girişimler yaptık. Akabinde Çanakkale vekillerimiz de bu konuyu anlattık. Şu anda vakıflar konusunda bir gelişme yok ama bilgi bekliyoruz.”
Gizem Tuğçe BAYHAN
