Ziraat Odası Başkanı İsmail Kaya, Çanakkale domatesinin tezgâhlarda yerini almasından sonraki süreçte üreticinin durumunu paylaştı. Domates fiyatlarına özellikle dikkat çeken Kaya, bu konuda üreticinin masraflarının karşılanması noktasında öneme de dikkat çekti.
Bu sene pandemi dolayısıyla üretilen domateslerin ihraç edilmemesi sebebiyle ürün fazlalığından ortaya çıktı. Çanakkale Ziraat Odası Başkanı İsmail Kaya, konuyla ilgili açıklama yaparak, üreticinin durumunu aktardı. Kaya, “İlk turfan domateslerimiz bitti şimdi orta turfan domateslerimiz satılmaya başladı. Hatta bazı orta turfan domatesler sona yaklaşıyor. Domates şehrimizin önemli tarım ürünlerinden biri. Domates üreticinin göz bebeği bir ürün. Tüketicinin de pazarda arabasında bulunan evde sofrasında bulunan bir ürün. Pazarcılarında tezgahlarında şöhret olmuş, marka olmuş bir ürün. Ancak bu günlerde domates fiyatları ile ilgili üretici ciddi derecede sıkıntı yaşıyor. Öncelikle koronavirüs nedeni ile tüm sebze meyve ürünlerinde olduğu gibi domates ihracatı da yapılamıyor. Tabi ki bu büyük bir sorun. Domates üretiminde Türkiye ciddi üretimler yaptığı için ihracat olmayınca fazla domates üretimi gerçekleşmiş oldu. Bu tabi ki fiyatlara da yansıdı bu konuda yapılabilecek bir şey yok. Bir an önce Koronavirüs salgınının sona ermesini ve yeniden sebze ve meyve ihracatının başlamasını diliyoruz. Şu an üretici tarladan domates satmak zorunda kalıyor. Üretici hem salçalık domatesi maliyetinin altına fabrikalara, hem de sofralık domatesi maliyetinin altına satıyor” ifadelerini kullandı.
“TARLADAN DOMATES SATIŞ FİYATLARINI 1.50 TL SEVİYELERİNE GETİREBİLİRSEK…”
Domateslerin tarladan toptancılara domates maliyetinin altında teslim edildiğini belirten Kaya, detaylı bir açıklamada bulunarak, “Domates üreticisinin tarladan toptancılara 70 kuruş, 80 kuruşa teslim ettikleri domatesler bakıyoruz pazarlarda 5 TL’ ye kadar satılıyor. Ciddi şekilde çok zahmetli ve maliyetli olan domates üretiminin fiyatlarının bu şekilde maliyetinin altına olması şu anda üreticiyi tedirgin ediyor. Ama tabi ki geçtiğimiz yıllarda da domates fiyatlarında dalgalanma yaşadık. Umarız ki domateste bu yılda yaşanan fiyat dalgalanması üreticiye para kazandıracak ve emeğinin karşılığını almasını sağlayacak seviyelere gelir. Bu seviye tarladan domatesin 1.25 TL ve1.50 TL’nin altına satılmamasıdır. Tarladan satışta bu rakamların altına düşülmezse ve domates üreticisi hastalıklarla mücadelede de başarılı olursa üretici para kazanıp alın terinin hakkını almış olur. Tarladan domatesin bir an önce 60 kuruş, 70 kuruş kendini kurtarıp 1.25 TL, 1,50 TL gelmesini istiyoruz, üreticilerimiz adına böyle bir beklentimiz var. Eğer dediğim gibi tarladan domates satış fiyatlarını 1.50 TL seviyelerine getirebilirsek üretici en azından bu satış seviyesi ile kendini döndürmeye başlar” şeklinde anlattı.
“DOMATES ÜRETİCİSİNİN İSTİKRARA İHTİYACI VAR”
“Domates fiyatlarında dalgalanmalı bir durum vardır. Domates üretiminde üreticilerin çok kullandığı bir tabir vardır; ‘Domateste düşen, buğdayda ayağa kalkamaz’. Üretici yine domates dikerek ve satarak ancak ayağa kalkabilir” diyen Kaya, “Üretici domatesten art arda iki yıl zarar ederse ciddi derecede zor durumda kalır. Geçen senede domates fiyatları çok iyi değildi. Yani istediğimiz fiyat yine yoktu. Ama en azından üreticiyi koruyan ve zarar ettirmeyen fiyatlar vardı. Bu yıl ilk turfanda yine ilk etapta üreticiyi memnun etse de bu uzun sürmedi ve satış fiyatları çok kısa sürede maliyet fiyatlarına geriledi ve maalesef bu fiyatlar şu anda da devam ediyor. Ama bizim tespitlerimiz domates fiyatlarındaki en büyük sorunun istikrar olduğu. Domates üreticisinin istikrara ihtiyacı var. Domates üreticileri ve biz hiçbir zaman domatesin tezgahlarda 10 TL’den satılmasını istemiyoruz, ama tarladan da büyük maliyet ve zorluklar ile üretilen domatesin tarladan 50 kuruşa ya da 60 kuruşa satılmasını istemiyoruz. Eğer domates ve domatese benzer ürünlerde fiyatlara bir istikrar getirebilirsek, bir istikrar sağlayabilirsek söylediğimiz gibi bir taban ve bir tavan uygulamasını hayata geçirebilirsek hem üretici hem de tüketici kazanır. Biz istiyoruz ki üretici domatesini kendisini zarara sokmayacak ve alın terinin karşılığını alacağı bir fiyattan satsın, tüketici de çok yüksek fiyatlara domates yemesin. Örnek vermek gerekirse üretici tarlasından domatesini 1.50TL’nin altına satmasın, tüketicide tezgahtan domatesi 4 TL’nin üzerine almasın. Bir rekabette olacaksa u 1.5 TL ila 4 TL arasında bir fiyatta olsun. Bu limitlerde de aracılık hizmetlerini yapan arkadaşlarda paralarını kazansınlar. Özetle aslında tüketici dahil herkes kazansın” dedi.
“BÖLGEMİZ SALÇALIK DOMATES KONUSUNDA SIKINTI YAŞAMIYOR”
Kaya, salçalık domates hakkında ise şu değerlendirmelerde bulundu: “Domates üreticileri işin bu tarafında da sanayicilerin insafına bırakılıyoruz. Domates üreticisi sanayicinin insafına bırakılmaması lazım. Konuyu özetleyen bir örnek vermek gerekirse kısa bir süre önce sulu şeftali 40 kuruşa satılıyordu, bugün fiyat aldım sulu şeftali 1 TL. Bir haftada ne oldu da bu fiyat artışı yaşandı. Dolayısı ile bu hesaplamaların çok iyi yapılıp hem üreticiyi hem de tüketiciyi koruyacak adımların atılması çok önemli. İşte salçalık domateste sorun yaşıyoruz ve üretici 30 kuruşa domates satılıyor. Çanakkale’ de genelde sofralık domates üretildiği için belki bölgemiz salçalık domates konusunda sıkıntı yaşamıyor ama diğer bölgelerde domates üreticisi bu konuda çok zor durumda. Son olarak devletin milleti için var ettiği kurumların bu önemli konuda acil ve önemli adımlar atarak üreticiyi koruyan düzenlemelerin yapılması üreticilerimiz için çok önemli.”
Gizem Tuğçe BAYHAN
