Pandemi sürecinde birçok esnaf kapılarını kapatmasının ardından maddi zorluklar içerisinde kaldığını ve bu süreçte esnafın talep ve destek isteklerini sürekli olarak iletmeye devam eden Çanakkale Esnaf ve Sanatkârlar Odaları Birliği Başkanı Ünal Özcan, son gelişmeleri aktardı. Özcan, “Yeni yayınlanan duruma göre Esnaf Kefalet Kooperatifi kredileri 3 ay daha ertelendi. Biz bununla ilgili şu anda özellikle ötelemeden ziyade, bu dönemle ilgili 2020 yılı içerisinde sosyal güvenlikte de aynısını istiyoruz. Vergide de aynısını istiyoruz. Hala da geri dönüşsüz nakit yardım istiyoruz” ifadelerini kullandı.
Koronavirüs sürecinde tüm Türkiye’de olduğu gibi Çanakkale’deki esnafların da çok zor durumda kaldığını söyleyen Çanakkale Esnaf ve Sanatkârlar Odaları Birliği Başkanı Ünal Özcan, esnafın yaşadıkları sorunları çeşitli zamanlarda bakanlıklara taşıdıklarını ve Ankara’da yapılan toplantılarda esnafa yapılması gereken yardım taleplerini dile getirdiklerini açıkladı.
Özcan, öncelikle ilde bulunan birliğe bağlı esnaflar hakkında bilgi vererek, “Çanakkale Esnaf ve Sanatkarlar Odası Birliği Çanakkale merkez ve ilçelerinde bulunan toplam 32 meslek odasının üst kuruluşudur. Çanakkale’de tüm odalarımıza kayıtlı esnaf ve sanatkar sayımız 22 bin 460. Çanakkale merkezde ilçe ve beldelerde köyler dahil olmak koşuluyla 22 bin 460 işletme var. Şu an itibarıyla Çanakkale Merkez 6 bin 211 işletme, 16 bin 200 işletmede ilçe ve belde ve köylerde var. Çanakkale merkezde 6 bin 211 işletmeden, 3 bin 575’ sinin işletmecisi bayan. İl genelinde 22 bin 460 esnaf ve sanatkar, son rakamlara göre Çanakkale il nüfusu 512 bin olarak kabul edersek, esnaf ve sanatkarlar aileleri ile birlikte Çanakkale nüfusunun yüzde 25’ini oluşturuyor” dedi.
“4 BİN 700 İŞLETMEMİZ İŞYERLERİNİ KAPATTI”
Pandemi sürecinde esnafın yaşadığı zor durumlara değinen Özcan, “Tüm dünyayı etkileyen çok olumsuz bir süreç yaşıyoruz. Koronavirüs 11 Marta Türkiye’ de görülmeye başladı ve bugüne kadar da virüs nedeni ile alınan tedbirler uygulanmaya devam ediliyor. Bu süreç içerisinde ilk önce tüm ülke geneli bazı meslek gruplarında pandeminin yayılmasını önlemek için iş yerleri kapatıldı. İşte bu süreçte tabii ki ‘önce sağlık’ dedik. Virüsün yayılmasını önlemek için alınan sağlık tedbirleri içerisinde kafeler, lokantadan ve birçok ticari işletmeler iki ay kapalı kaldı. Bununla birlikte bu süreçte özellikle kapanmayan işletmelerde ilgili hacmi düştü. Tedbir anlamında, bir sürü kısıtlamalar oldu ülke genelinde. Bu kısıtlamalar bizim ilimizde de oldu. İnsanlar belli bir yaş grubu olarak dışarı çıkma yasağı olduğu için dışarı çıkamadılar. Dışarı çıkan yasağı olmayan insanlarda alışveriş için dışarı çıktıklarında kalabalık insan gruplarının olduğu yerlere gitmeme adına kendi önlemlerini aldılar. Durum böyle olunca esnaf ve sanatkar çok etkilendi. Bizim, günlük kazancıyla evini geçindiren, günlük kazancıyla elektrik parasını, su parasını, kira parasını, sosyal güvenlik primlerini, vergisini ödeyen esnaf kesimimiz var. Bugün kazandığı ile birikim yaparak ayın sonunda bu giderlerimizi ödeyen esnaflarımız var. Koronavirüs tedbirleri ve yasakları döneminde o kadar kötü bir süreçte geçirdi ki, bazı işletmeler kendinden, iş olmadığı için işyerini kapattı. Tuhafiye ile ilgili, ayakkabı satışı ile ilgili, diyelim ki iş yerleri kapanmadı. Ama bu süreçle ilgili mecbur kaldı esnaflar onlar da iş yerleri kapat. Bizim 22 bin 460 üyemizden bahsederken il genelinde 4 bin 700 işletmemiz zorunlu uygulamadan dolayı en az 2 ay işyerlerini kapattı” ifadelerini kullandı.
“EKİM AYINDA ÖDEMELER GELECEK, İŞ YOK”
“Tüm Türkiye’ de esnaflar da aynı sorunları yaşandı. Biz o dönemle ilgili, Koronavirüs ile ilgili yasakların başladığı ilk günden itibaren, özellikle bizi ilgilendiren bütün bakanlıklara, işletmelerin, Esnaf ve Sanatkarlar ilk etapta borçlarının ötelenmesi, zorunlu borçların ötelenmesi” diyen Özcan, “Esnaf ve sanatkara kullanmış oldu krediler var. Bunun yanında elektrik, kira, vergi, sosyal güvenlik prim ödemeleri var. Biz ilk etapta bu borçların ötelenmesini, süreç uzun sürerse devletimizden nakit destek istedik. Karşılıksız, faizsiz, geri ödemesiz. İşyeri kira bedeli yardımı istedik. Halk Bankası aracılığıyla 25 bin TL, Esnaf Kredi Kefalet Kooperatifleri aracılığı ile 25 bin TL. Yine Halk Bankası'nın Bonus Kart dediğimiz bir kart uygulaması ile düşük faizli kredi verildi esnafa. Bu krediler verildi, ilk etapta bürokrasiye takıldık. Bunlarla mücadele ettik. Ne yapabiliriz diye düşündük. Kefil veremedi esnaf ve sanatkar. İpotek veremedi. Sıkıntısı vardı. Bunları Halk Bankası aracılığıyla çözdük. O dönemde bir 25 bin TL kredi aldı esnaf ve sanatkar. Bağ- Kur primi ötelendi, vergiler ötelendi, elektrik ve doğalgazla ile ilgili kesilme olayları olmadı. Esnafın süreçte mağdur olmaması için yapılan tüm çalışmalar bizim ilgili bakanlıklar ile yaptığımız görüşmeler sonucunda oldu. Esnafı o dönemde zorda bırakacak ödemeler 3 ay ertelendi ancak 3 ay sonra ne oldu, Kasım ayında ödemeler gelecek, Ekim ayında ödemeler gelecek. İşler yok, iş yerlerinde kısıtlamalar var, Bir restoranda 30 masalık bir yer ise, bu süreçle tedbirler ile ilgili genelgeler doğrultusunda ilgili restoran 15 masa ile hizmet verebiliyor. Bir ticari yolcu taşıma aracının 30 koltuğu varsa o ticari araç tedbir ile ilgili genelgeler doğrultusunda 15 koltuk ile hizmet verebiliyor. Aynı şekilde birçok meslek grubu da randevu sistemi ile çalışmaya başladı. Geçen ay Ticaret Bakanımız ile birlikte Ankara'da bu dönemde İçişleri Bakanlığı, Ticaret Bakanlığı ile yaptığımız görüşmelerde hep esnafın tabandaki sıkıntılı anlatma derdindeydik” diye anlattı.
“ESNAF VE SANATKARIN ÜÇTE BİRİ BU KREDİYİ KULLANDI”
Özcan, son dönemde yapılan çalışmalara da değinerek, “Yeni yayınlanan duruma göre Esnaf Kefalet Kooperatifi kredileri 3 ay daha ertelendi . Biz bununla ilgili şu anda özellikle ötelemeden ziyade, bu dönemle ilgili 2020 yılı içerisinde sosyal güvenlikte de aynısını istiyoruz. Vergide de aynısını istiyoruz. Hala da geri dönüşsüz nakit yardım istiyoruz. Çabamız hep bu yönde oldu. Süreçte kaç esnafımızın ne kadar kredi kullandığı konusuna gelecek olursak. Hemen rakamları söyleyeyim. Halk Bankası aracılığıyla Çanakkale İl genelinde 4 bin 517 kişi bu Krediyi kullandı. Bu kredinin toplam rakamı 111 milyon 760 bin lira. Esnaf kredi ve kefalet Kooperatifleri aracılığıyla yaklaşık 4 bin 053 bu krediyi kullandı. Bu rakamda 100 milyon 200 bin lira. Çanakkale’de toplamda hepsi dahil 8 bin 570 kişi bu krediden faydalandı ve il genelinde 212 milyon lira kredi kullanmış oldu. Bu ne demek Çanakkale genelinde 22 bin 460 esnaf ve sanatkarın üçte biri bu krediyi kullandı.”
“BİRÇOK BELEDİYE BU KİRA BEDELLERİNİ ALMADI”
Pandemi süreci içerisinde bütün belediyeler esnafa çok yardımcı olduğunu söyleyen Başkan Ünal Özcan, her türlü dezenfekte malzemesi konusunda katkıda bulunduklarını vurguladı. Özcan, “Yardım konularına kadar bütün belediyeler ellerinden geleni yaptılar. Suda indirim yaptılar. Belediye kiralarındaki işletmelerin kiralarını ötelediler, birçok belediye bu kira bedellerini almadı. Bununla birlikte Bazı belediyeler nakit yardımında bulundu durumu kötü olan esnaflar ile ilgili. Aynı şekilde Vefa Sosyal Destek Grubundan ihtiyacı olan esnaf için yardım aldık. Ama her ne olursa olsun, ne kadar bir şeyler yapılsa da esnafların iş hacminin düşmesi esnafı çok etkiledi. Bunun yanımızda iş kur vasıtası ile işyeri kapanan esnafların yanında çalıştırdığı kişilerin kısa çalışma ödeneği gerçekleşti ve bu işsiz kalan işçilere hayatlarını biraz olsun sürdürebilmeleri için ödemeler yapıldı. Gerçekten bu pandemi süresinde yaşananlar ülke genelinde bir sorundu. Çanakkale'de her kurum kuruluş, elinden geleni yapmaya çalışsa da esnaf ve sanatkar sıkıntılı bir dönem geçirdi” dedi.
DENETİMLERİ SIKI BİR ŞEKİLDE YAPILIYOR
“Yeni normalleşme sürecine geçildiğinde ne oldu? 1 Haziran'dan itibaren kademeli olarak meslek gruplarına göre iş yerleri açılmaya başlandı” diyen Özcan, denetim hakkında da şu bilgileri verdi: “Sağlık Bakanlığı'nın yayınladığı tedbirler genelgesi doğrultusunda bütün esnaf ve sanatkar bu kurallara dört dörtlük uyuyor. Neden bunu söylüyorum. İlgili birimler tarafından her hafta denetimler var. Şu ana kadar olumsuz bir tablo bu denetimlerde karşılaşılmadı. Bu nedenle esnaflarımıza teşekkür ediyoruz. Sayın valiliğimize, emniyet müdürlüğümüze, belediye başkanlarımıza teşekkür ediyoruz. Pandemi kurulunda alınan kararların denetimi yapılsın istedik esnaf odaları olarak. Gerçekten denetim konusunda tüm birimlerde bu denetimleri sıkı bir şekilde yaptı. Şu an itibariyle bütün işletmelerde uygulanması gereken kurallar biliniyor. Uyulması gereken kuralların bulunduğu rehberlerdeki maddeler uygulanıyor esnaf tarafından. Bu süreç devam edecek mi? İnşallah devam etmez. Temennimiz bu illetten en kısa sürede kurtuluruz. Ben her zaman şunu söyledim ülkemizin bir bölümünde doğal afetler oluyor Bununla ilgili diğer iller Elinden ne geliyorsa o bölgeye yardım etmeye çalışıyor. Bunu telafi etmenin belki Yolları var. Ama o Koronavirüs salgını dünya sarsan bir olay. Yani önlem almak o kadar çok sıkıntılı ki. Şimdi Çanakkale ile ilgili, biliyorsunuz büyükşehirlerde kısıtlamalar kalktı. Her şehirden insanlar geliyor Çanakkale’ ye. Bu insanlar belki misafirliğe geliyor, belki gezmeye geliyor, beklide ticaret yapmaya geliyor. İşte burada da esnaf ve sanatkar Kendine çok dikkat etmesi lazım. Esnaflarımız Coronavirüs tedbirleri konusunda çok dikkatli. Bugün itibariyle ben çok açık söylüyorum Hiçbir mekana maskesiz giriş yok. İşletmelere maske veriyor Mesela biz bu dönemde 32 mesleki odamız aracılığı ile birlik olarak 71 bin maske dağıttık.”
“ÇALIŞANLARIN DA MAĞDURİYETİ ÖNLENMEYE ÇALIŞILDI”
Özcan, pandemi sürecinde esnafın yanında çalışan elemanları hakkında da değerlendirmede bulunarak, “Bu süreçte işten çıkarılan ya da işten ayrılan çalışanlar da oldu. Bize bağlı işyerlerinde çalışan sayısı az, bizim odalarımıza bağlı işletmelerden ziyade Ticaret Odası'na kayıtlı, tüccar sınıfını olan şirketlerde en çok bu olay etkiledi. Bizim işletmelerimiz de 2 kişi çalışan var 3 kişi çalışan var ama 8-10 kişi çalışan çok az. Çünkü bizim işletmelerimiz küçük. Mesela bizim esnaf ve sanatkara bağlı işletmeler bu süreçte elinden geldiğince 2 aylık süreçte kimseyi işten çıkarılmaya çalışılmadı. Devlet de bununla ilgili bir kısa ödenek olayını gerçekleştirince, bu çalışanlar bundan faydalandı. Özellikle bu konuda devletin bu dönemde getirdiği bir zorunluluk vardı. İşçi çıkarmamak koşuluyla mesela bugün itibariyle 3 aylık öteleme var kredi ödemelerinde, ama bu koşulun uygulanması için şartların birisi işletmeden işçi çıkarılmaması koşuluydu. Bu çok iyi oldu. Çalışanların da mağduriyeti önlenmeye çalışıldı. Ama bir de şöyle bir şey oldu. işyeri işçileri çıkarmadı. Ama işçi kendisi ayrılmayı düşündü ve ayrıldı. Çanakkale’ de pandemi süresinde işten çıkarılan işçi olmadı, bize böyle bir bilgi gelmedi.”
“OKULLAR AÇILMAZSA NE OLACAK?”
“Borcu, borçla kapattık. Zaten borcumuz vardı. Bir daha bu krediye aldık diğerlerini kapattık. Biz geri dönüşsüz hibe destekli, destek alamazsak 3 ay sonra yine başa döneceğiz” diyerek Bakana belirtildiğini söyleyen Özcan, şunları ekledi: “Biz devletimizden her kapanan işletmemiz için artı iş hacmi çok düşen işletmelerimiz var bunların tespitlerini yapalım. En az bir asgari ücret kadar destek istiyoruz. Bu isteğimiz yapılamadı olmadı. Olmadı ise O zaman şu anda faizsiz ve geri dönüşsüz iş hacmi düşen kapanan işyerlerinin bütün hesap cetvellerini çıkaralım. Bu işletmelerimiz için nakit destek istiyoruz. Bunları çok dile getirdik Maliye Bakanlığı tarafından çalışma yapıldığı ifade edildi. Bana bu konu ile ilgili olumlu, olumsuz hiçbir şey söyleyemeyiz dendi. Biz esnafımız için bunu hala istiyoruz ve bekliyoruz. Örneğin bugün ticari araçlarda okullar kapandı. Servis araçları otoparka çekildi ve 6 aydır bu ticari araçlar yolcu taşımıyor çalışmıyor. Dedik ki en azından yakıt desteği istiyoruz. Yakıttaki ÖTV ve KDV’nin düşürülmesini istiyoruz. Sigorta prim ödemelerinin durdurulmasını istiyoruz. İleride ya okullar açılmazsa ne olacak? Okullarda kantinler var, onların durumu ne olacak?”
“MAHALLE ESNAFI VERESİYE DEFTERİ AÇTI MAHALLELİ İÇİN”
Başkan Özcan, pandemi sürecinde tutunan çok az bir kesimin olduğunu söyleyerek, “Pandemi süresi içerisinde 2-3 meslek dalı ayakta durdu. Pazar yerlerinde, sebze meyve satışı yapanlar, bakkal ve marketler. Burada da şunu özellikle vurgulamak istiyorum bizim ilk günden bu yana üzerinde durduğumuz bir konu vardı; ‘Yerel Esnafına Sahip Çık’. Biz pandemi dönemi gelmeden önce mahalle bakkalı diye konu kalmamıştı. Herkes süper marketlerde ya da zincir marketlerden alışveriş yapıyordu. Pandemi döneminde O bizim mahalle esnafı, mahalle bakkalı, mahalle manavı var o bölgeye parasız mal verdi hizmet etti. Vatandaşın pandemi döneminde parası yoktu. Mahalle esnafı, bakkalı veresiye defteri açtı mahalleli için. Süper marketi gittiğiniz zaman bunu yapabilir misiniz? Mahalle esnafına, mahalle bakkalına, mahalle manavına sahip çıkmamız lazım. Çünkü pandemi dolayısı ile bizim esnafımız evlere servis yaptı. Mahallelinin bakkala ya da mahalle esnafına gitmesine gerek kalmadı. Mahalle esnafı evlere servis yaptı. Bunları unutmayalım” diyerek önemini vurguladı.
“İNSANLAR EVİNDE OTURURKEN HER TÜRLÜ İHTİYACINI KARŞILAMAK İSTİYORLAR”
Pandemiden sonra e ticaretin daha da gelişmeye başladığını söyleyen Özcan, bu konuda da çalışmaların olduklarını dile getirdi. “Üzerinde bir yıldır çalıştığımız bir projemiz var. Dünya değişiyor, ülkemiz değişiyor. Dünya çok küçüldü” şeklinde düşüncelerini getiren Başkan Özcan, şunları anlattı: “Değişen dünyada artık esnaf ve sanatkarın bir şeyler yapması lazım. Birlik olarak esnafın kendini geliştirmesini sağlayacak proje merkezi kurduk. İnternet üzerinden E- ticaret nasıl yapabiliriz, bunun çalışmalarını yaptık ve projeler hazırladık. Maalesef o dönemde de pandemi yaşandı. Bizim ne kadar doğru bir yolda olduğumuz o anda anlaşıldı. Herkes evinden dışarı çıkamadan tüm ihtiyaçlarını bu yol ile sağladı. Biz bu sistemi geliştirmeliyiz. İleride neler yaşayacağımızı bilmiyoruz. İnsanlar evinde otururken her türlü ihtiyacını karşılamak istiyorlar. Biz bu kesime esnaflar olarak hitap etmeliyiz. Bu sistemin alt yapısını oluşturuyoruz. Biz teşkilat olarak, odalara, odalar üyelerine, bu konuda yapabileceği ne varsa yapmak istiyoruz ve bunu başaracağız.”
“ŞEHİR MERKEZİNDE OLAN AVM’LER YEREL ESNAFI BİTİRİR”
Özcan, AVM’lerin küçük esnafı tehdit ettiğini söyleyerek, konu hakkında düşüncelerini ise şu şekilde anlattı: “Aslında halkın ihtiyacı olan her şey yapalım. Alışveriş merkezlerine ihtiyaç vardır. Ülkemizde insanlar gider oradan alışveriş yapar. Ama AVM’nin yerleri konusunda yanlış yapıyoruz. Nedir bu yanlışlar? AVM’ ler şehir merkezinin dışına kurulmalı ve şehirlerden belli bir mesafede olmalı. Yani şehrin göbeğinde olmaz zaten bu durum yoğunluğu da kaldırmıyor. Bu alışveriş merkezlerinde kazanılan paralar bu şehre kalmıyor. Hatta birçok AVM’nin sahibi yabancı yatırımcıdır. Biz burada tüketimi hızlandırdık, üretime bıraktık. Herkes hazıra alıştı. Ondan dolayı bu süper ve gross marketler ile ilgili kesinlikle düzenleme yapılmalı ilerisi için. 12 defa mecliste bu konu gündeme geldi. İlerisi içinde şimdiki dönem içinde söylüyorum, şehir merkezinde olan AVM’ler yerel esnafı bitirir.”
Gizem Tuğçe BAYHAN
